فصل ۱- مولکولهای اطلاعاتی
گفتار ۱ – نوکلئیک اسیدها
بخش اول: سؤالات مفهومی و ترکیبی از متن گفتار
۱.کدام گزینه درباره آزمایشهای گریفیت درست است؟
الف) نشان داد پوشینه عامل بیماریزایی است.
ب) نشان داد باکتریهای کشتهشده میتوانند دوباره زنده شوند.
ج) ثابت کرد پروتئینها ماده وراثتی هستند.
د) نشان داد مادهای میتواند ویژگیها را از یک باکتری به باکتری دیگر منتقل کند.
پاسخ درست: د
نکته: گریفیت مشاهده کرد که باکتریهای مرده پوشینهدار باعث تبدیل باکتریهای زنده بدون پوشینه به نوع پوشینهدار میشوند، بدون اینکه خودشان زنده شوند.
۲. در آزمایش ایوری و همکارانش، کدام آنزیم مانع انتقال صفت از باکتری مرده به زنده شد؟
الف) آنزیم تخریبکننده پروتئین
ب) آنزیم تخریبکننده لیپید
ج) آنزیم تخریبکننده دنا
د) آنزیم تخریبکننده کربوهیدرات
پاسخ درست: ج
نکته: در ظرفی که آنزیم تخریبکننده DNA به آن افزوده شد، انتقال صفت صورت نگرفت، پس DNA ماده وراثتی است.
۳.کدامیک از موارد زیر در مورد ساختار DNA نادرست است؟
الف) قند آن از نوع دئوکسیریبوز است.
ب) دارای دو رشته مکمل است.
ج) در آن باز یوراسیل به جای تیمین وجود دارد.
د) رشتهها به دور هم مارپیچ شدهاند.
پاسخ درست: ج
نکته: یوراسیل فقط در RNA دیده میشود، در DNA به جای آن تیمین قرار دارد.
۴.در DNA، آدنین با کدام باز و با چند پیوند هیدروژنی جفت میشود؟
الف) گوانین – ۳ پیوند
ب) تیمین – ۲ پیوند
ج) تیمین – ۳ پیوند
د) سیتوزین – ۲ پیوند
پاسخ درست: ب
نکته: A با T و G با C جفت میشود؛ A-T دارای دو پیوند و G-C دارای سه پیوند هستند.
.5کدام مورد در مورد رشته پلینوکلئوتیدی RNA درست است؟
الف) دارای دو رشته مکمل است.
ب) بازهای مکمل درون آن با پیوند فسفودیاستر متصلاند.
ج) تکرشتهای است و در ساخت آن یوراسیل به کار میرود.
د) در آن به جای فسفات، گوگرد وجود دارد.
پاسخ درست: ج
نکته: RNA برخلاف DNA، تکرشتهای است و در آن به جای تیمین، یوراسیل وجود دارد.
بخش دوم: سؤالات ترکیبی از شکلها
.6با توجه به شکل (آزمایش گریفیت)، کدام ترکیب باعث مرگ موش شد؟
الف) باکتری بدون پوشینه
ب) باکتری پوشینهدار کشتهشده
ج) مخلوط باکتری پوشینهدار کشتهشده با باکتری بدون پوشینه زنده
د) هر سه باعث مرگ موش میشوند.
پاسخ درست: ج
.7 در شکل مارپیچ DNA، چه اجزایی “پله” نردبان را میسازند؟
الف) قند و فسفات
ب) بازهای آلی
ج) فسفات و باز
د) قند و قند
پاسخ درست: ب
بازهای مکمل A-T و G-C پلهها را تشکیل میدهند؛ ستونها از قند و فسفات هستند.
بخش سوم: سؤالات ترکیبی از تمرینها و خودارزیابیها
.8چرا پروتئینها نمیتوانند ماده وراثتی باشند؟
الف) چون ساختار سادهای دارند
ب) چون فقط از آمینواسید ساخته شدهاند
ج) چون حذف پروتئینها مانع انتقال صفات نمیشود
د) چون در باکتریها وجود ندارند
پاسخ درست: ج
.9 چرا تعداد پیوندهای G-C بیشتر از A-T است؟
الف) چون G-C مولکول بزرگتری است.
ب) چون بین G و C سه پیوند هیدروژنی وجود دارد.
ج) چون در RNA حضور دارند.
د) چون قند آنها متفاوت است.
پاسخ درست: ب
.10نقش رنای ناقل (tRNA) چیست؟
الف) انتقال RNA به DNA
ب) تولید انرژی
ج) انتقال آمینواسید به محل ساخت پروتئین
د) حمل ژنها به هسته
پاسخ درست: ج
بخش چهارم: سؤالات ترکیبی با نکات کنکوری
.11 اگر توالی نوکلئوتیدی در یک رشته DNA به صورت 5’–ATGC–3’ باشد، رشته مکمل آن کدام است؟
الف) 3’–TACG–5’
ب) 5’–GCAT–3’
ج) 3’–GCAT–5’
د) 5’–CGTA–3’
پاسخ درست: الف
رشته مکمل از سمت مخالف نوشته میشود: A⇄T، T⇄A، G⇄C، C⇄G
.12مهمترین دلیل پایداری مولکول DNA چیست؟
الف) تکرشتهای بودن
ب) یکنواختی در توالی بازها
ج) وجود تعداد زیاد پیوند هیدروژنی بین بازهای مکمل
د) نوع قند موجود در آن
پاسخ درست: ج
جمعبندی نکات مهم برای مرور سریع
موضوع | نکته |
ماده وراثتی | دِنا (DNA) است نه پروتئین |
نوکلئوتید | قند + باز آلی + گروه فسفات |
DNA | دو رشتهای، قند دئوکسیریبوز، تیمین دارد |
RNA | تکرشتهای، قند ریبوز، یوراسیل دارد |
بازهای مکمل | A-T )۲ پیوند(، G-C )۳ پیوند( |
ژن | بخشی از DNA که رِنا یا پلیپپتید میسازد |
رِناها | mRNA، tRNA، rRNA |
گفتار ۲- همانندسازی DNA
بخش 1: مفاهیم ابتدایی و مدلهای همانندسازی
- فرآیندی که طی آن یک مولکول DNA جدید از روی مولکول DNA قدیمی ساخته میشود، چه نام دارد؟
الف) نسخهبرداری
ب) همانندسازی
ج) ترجمه
د) رونویسی
پاسخ: ب
- در کدام طرح همانندسازی، DNA جدید حاوی یک رشته از مولکول قدیمی و یک رشته نوساز است؟
الف) حفاظتی
ب) پراکنده
ج) نیمهحفاظتی
د) ترکیبی
پاسخ: ج
- در همانندسازی حفاظتی، DNA حاصل دارای چه ویژگیای است؟
الف) هیچ رشتهای از DNA اولیه ندارد
ب) هر دو رشته DNA اولیه حفظ میشوند و وارد یک سلول میشوند
ج) هر رشته حاصل از بخشهایی از DNA قدیم و جدید تشکیل شده است
د) یک رشته جدید و یک رشته قدیم دارد
پاسخ: ب
- کدام دانشمندان با استفاده از ایزوتوپ نیتروژن و سانتریفیوژ فوقسریع، مدل همانندسازی نیمهحفاظتی را اثبات کردند؟
الف) فرانکلین و ویلکینز
ب) گریفیث و اوری
ج) مزلسون و استال
د) واتسون و کریک
پاسخ: ج
- در آزمایش مزلسون و استال، مشاهده نوار با چگالی متوسط در اولین نسل، چه نتیجهای را رد کرد؟
الف) همانندسازی نیمهحفاظتی
ب) همانندسازی پراکنده
ج) همانندسازی حفاظتی
د) همانندسازی دو جهتی
پاسخ: ج
- نتایج حاصل از نسل دوم آزمایش مزلسون و استال شامل چه نوارهایی بود؟
الف) یک نوار سنگین
ب) فقط نوار سبک
ج) یک نوار سبک و یک نوار متوسط
د) یک نوار سنگین و یک نوار متوسط
پاسخ: ج
بخش 2: آنزیمها و مراحل همانندسازی
- آنزیمی که پیوندهای هیدروژنی بین بازهای مکمل را باز میکند چیست؟
الف) DNA پلیمراز
ب) هلیکاز
ج) لیگاز
د) RNA پریمراز
پاسخ: ب
- وظیفه DNA پلیمراز چیست؟
الف) باز کردن مارپیچ DNA
ب) تشکیل پیوند فسفودیاستر بین نوکلئوتیدها
ج) جدا کردن رشتهها
د) اتصال رشتههای قطعه قطعه
پاسخ: ب
- در هنگام همانندسازی، اتصال نوکلئوتید جدید به رشته در حال تشکیل چگونه انجام میشود؟
الف) با از دست دادن یک فسفات
ب) با تشکیل پیوند هیدروژنی
ج) با حذف دو فسفات و تشکیل پیوند فسفودیاستر
د) بدون از دست دادن انرژی
پاسخ: ج
- فعالیت نوکلئازی DNA پلیمراز به چه معناست؟
الف) افزودن نوکلئوتید جدید
ب) اصلاح نوکلئوتید اشتباه
ج) اتصال دو رشته به یکدیگر
د) باز کردن دو رشته
پاسخ: ب
- در همانندسازی دوجهتی، دوراهی همانندسازی چه ساختاری دارد؟
الف) یک حلقه بسته
ب) یک ساختار Y شکل
ج) ساختاری مسطح
د) رشته مارپیچ دوبل
پاسخ: ب
بخش 3: مقایسه پروکاریوتها و یوکاریوتها
- در پروکاریوتها، DNA به چه صورت است؟
الف) خطی و چند فامتن
ب) خطی و در هسته
ج) حلقوی و بدون غشای هسته
د) خطی و در پلاستها
پاسخ: ج
- کدام جمله درباره همانندسازی در پروکاریوتها صحیح است؟
الف) دارای چندین نقطه آغاز هستند
ب) دِنا درون هسته قرار دارد
ج) دارای فقط یک نقطه آغاز همانندسازی هستند
د) فاقد DNA پلاسمیدی هستند
پاسخ: ج
- کدام عامل باعث پیچیدگی بیشتر همانندسازی در یوکاریوتها نسبت به پروکاریوتها شده است؟
الف) شکل حلقوی DNA
ب) وجود فقط یک نقطه آغاز
ج) وجود DNA در پلازمید
د) تعداد زیاد فامتنها و طول بیشتر DNA
پاسخ: د
- کدام ساختار DNA را در یوکاریوتها همراهی میکند و در آغاز همانندسازی باید جدا شود؟
الف RNA(
ب) هیستون
ج) پلازمید
د) پروتئینهای غشایی
پاسخ: ب
بخش 4: تحلیل شکلها و فعالیتها
- در شکل آزمایش مزلسون و استال، اگر نوار فقط در وسط لوله باشد، چه چیزی نشان داده شده است؟
الفDNA ( با چگالی سبک
بDNA(با چگالی سنگین
جDNA(با چگالی متوسط (نیمهحفاظتی(
دDNA(جدید بدون رشته قدیمی
پاسخ: ج
- در شکل 11، کدام آنزیم در نقطهای که دو رشته از هم جدا میشوند فعالیت دارد؟
الف) لیگاز
ب) هلیکاز
ج) پلیمراز
د) ریبوزوم
پاسخ: ب
- در شکل 12، نوکلئوتیدهای سهفسفاته چگونه به DNA افزوده میشوند؟
الف) با انرژی آزاد شده از حذف فسفات
ب) با پیوندهای یونی
ج) بدون مصرف انرژی
د) از طریق ریبوزومها
پاسخ: الف
بخش 5: سؤال مفهومی و ترکیبی برای کنکور
- کدام گزینه درباره فعالیت DNA پلیمراز در همانندسازی صحیح است؟
الف) فقط نوکلئوتیدها را جفت میکند
ب) فقط پیوند فسفودیاستر ایجاد میکند
ج) هم نوکلئوتیدها را جفت میکند، هم اشتباهات را اصلاح
د) فقط نوکلئوتیدهای اشتباه را حذف میکند
پاسخ: ج
- در مراحل رشد جنینی، سرعت همانندسازی DNA افزایش مییابد. علت چیست؟
الفDNA(کمتر است
ب) تعداد جایگاههای آغاز همانندسازی افزایش مییابد
ج) رشتههای DNA کوتاهتر میشوند
دDNA( به شکل پلازمید درمیآید
پاسخ: ب
گفتار ۳- پروتئینها
بخش اول: ساختار آمینواسیدها و پروتئینها
۱. کدام گزینه ویژگی منحصر بهفرد هر آمینواسید را تعیین میکند؟
الف) گروه آمین
ب) گروه کربوکسیل
ج) گروه R
د) گروه هیدروژن
پاسخ: گروه R در هر آمینواسید متفاوت است و تعیینکننده ویژگیهای شیمیایی و عملکردی آن آمینواسید است.
۲. پیوند پپتیدی در اثر چه واکنشی بین دو آمینواسید ایجاد میشود؟
الف) آبگیری
ب) تجزیه
ج) هیدرولیز
د) انتقال الکترون
پاسخ: در واکنش سنتز آبدهی، بین گروه آمین و کربوکسیل دو آمینواسید، با حذف یک مولکول آب، پیوند پپتیدی شکل میگیرد.
۳. در ساختار اول پروتئینها، چه نوع پیوندی آمینواسیدها را به هم متصل میکند؟
الف) هیدروژنی
ب) یونی
ج) پپتیدی
د) واندروالس
پاسخ: ساختار اول پروتئینها با پیوندهای پپتیدی (پیوند اشتراکی) بین آمینواسیدها به وجود میآید.
۴. ساختار سوم پروتئینها چگونه پایداری پیدا میکند؟
الف) پیوندهای پپتیدی
ب) تاخوردگیهای ناشی از گروههای R
ج) توالی آمینواسیدها
د) فقط پیوندهای یونی
پاسخ: ساختار سوم حاصل تاخوردگی زنجیره در اثر برهمکنش گروههای R است که شامل پیوندهای هیدروژنی، اشتراکی، یونی و نیروهای آبگریز میشود.
۵. اگر تنها یک آمینواسید در ساختار اول پروتئینی تغییر یابد، چه احتمالی وجود دارد؟
الف) تغییری در عملکرد ایجاد نمیشود
ب) فقط ساختار دوم تغییر میکند
ج) ممکن است عملکرد پروتئین تغییر کند
د) فقط ساختار چهارم تغییر میکند
پاسخ: تغییر در ساختار اول میتواند ساختارهای بعدی را تحت تأثیر قرار دهد و حتی عملکرد پروتئین را تغییر دهد.
بخش دوم: آنزیمها و عملکرد آنها
۶. وظیفه اصلی آنزیمها در یاخته چیست؟
الف) کاهش دمای بدن
ب) افزایش انرژی فعالسازی
ج) کاهش انرژی فعالسازی
د) افزایش غلظت مواد
پاسخ: آنزیمها با کاهش انرژی فعالسازی، باعث افزایش سرعت واکنشها در یاخته میشوند.
۷. جایگاه فعال آنزیم چیست؟
الف) مکانی برای آزادسازی محصول
ب) جایی برای تجزیه آنزیم
ج) محل اتصال پیشماده
د) محل اتصال کوآنزیم
پاسخ: پیشماده در جایگاه فعال آنزیم قرار میگیرد و واکنش روی آن انجام میشود.
۸. کدام مورد درباره آنزیمها صحیح نیست؟
الف) آنزیمها در پایان واکنش تغییر نمیکنند
ب) آنزیمها عمل اختصاصی دارند
ج) همه آنزیمها فقط یک نوع واکنش را کاتالیز میکنند
د) آنزیمها میتوانند چند بار مورد استفاده قرار گیرند
پاسخ: برخی آنزیمها میتوانند بیش از یک نوع واکنش را کاتالیز کنند، بنابراین گزینه ج نادرست است.
۹. در دمای بسیار بالا، آنزیمها چه حالتی پیدا میکنند؟
الف) فعالتر میشوند
ب) غیرفعال برگشتپذیر میشوند
ج) ساختارشان حفظ میشود
د) شکل غیرطبیعی و برگشتناپذیر پیدا میکنند
پاسخ: دمای بالا باعث تغییر ساختار پروتئین و در نتیجه غیرفعال شدن آنزیم میشود.
۱۰. عملکرد مایه پنیر در صنایع غذایی ناشی از چیست؟
الف) تجزیه قند شیر
ب) دلمه کردن پروتئین شیر
ج) افزایش اسیدیته
د) کاهش دمای شیر
پاسخ: مایه پنیر با دلمه کردن پروتئین شیر، باعث تشکیل پنیر میشود.
بخش سوم: کاربرد آنزیمها و عوامل مؤثر بر فعالیت آنها
۱۱. چرا آنزیم لیپاز در شویندهها استفاده میشود؟
الف) تجزیه پروتئین
ب) تجزیه قند
ج) تجزیه چربی
د) تثبیت رنگ
پاسخ: لیپازها آنزیمهایی هستند که چربیها را تجزیه میکنند، بنابراین در شویندهها برای حذف لکههای چربی استفاده میشوند.
۱۲. pH بهینه آنزیم پپسین کدام است؟
الف) ۷
ب) ۲
ج) ۸
د) ۴
پاسخ: پپسین در محیط اسیدی معده بهترین عملکرد را دارد، یعنی در pH حدود ۲.
۱۳. کدام عامل باعث کاهش سرعت فعالیت آنزیم میشود؟
الف) افزایش غلظت پیشماده
ب) دمای مناسب
ج) حضور سیانید
د) حضور کوآنزیم
پاسخ: سیانید با اشغال جایگاه فعال آنزیم مانع فعالیت آنزیم میشود.
۱۴. علت استفاده از کوآنزیمها در بعضی آنزیمها چیست؟
الف) برای کاهش pH
ب) برای افزایش غلظت آنزیم
ج) برای فعالیت صحیح آنزیم
د) برای تثبیت پیشماده
پاسخ: برخی آنزیمها برای عملکرد صحیح به کوآنزیمهایی مانند ویتامینها یا یونهای فلزی نیاز دارند.
۱۵. عامل اصلی ایجاد ساختار دوم پروتئین چیست؟
الف) پیوند پپتیدی
ب) برهمکنش گروههای R
ج) پیوندهای هیدروژنی
د) پیوندهای یونی
پاسخ: ساختار دوم ناشی از پیوندهای هیدروژنی بین بخشهای مختلف زنجیره پلیپپتیدی است.
فصل ۲: جریان اطلاعات در یاخته
گفتار ۱ – رونویسی
بخش: مفهوم ژن و بیماری کمخونی داسیشکل
.1علت اصلی تغییر شکل گویچه قرمز در بیماری کمخونی داسیشکل چیست؟
الف) کاهش تعداد هموگلوبین
ب) تغییر در نوع پروتئین غشای گویچه
ج) تغییر جزئی در توالی نوکلئوتیدهای ژن مربوط به هموگلوبین
د) افزایش تعداد گویچههای سفید
.2 تغییر ژنی در بیماری داسیشکل چگونه است؟
الف) حذف یک ژن کامل
ب) جهش نقطهای در یکی از ژنهای تنظیمی
ج) تغییر در یک جفت نوکلئوتید از صدها جفت نوکلئوتید
د) جابهجایی کل کروموزوم
بخش: رمزهای سهتایی و ساخت پلیپپتید
.3به هر توالی سهتایی از نوکلئوتیدها در DNA چه نامی داده میشود؟
الف) ژن
ب) آمینواسید
ج) رمز
د) آنزیم
.4چه تعداد رمز سهتایی مختلف میتوان با ۴ نوکلئوتید ساخت؟
الف) 16
ب) 20
ج) 64
د) 32
بخش: رونویسی
.5کدام گزینه درباره رونویسی صحیح نیست؟
الف) در یوکاریوتها توسط آنزیمهای مختلف انجام میشود.
ب) فقط یکی از دو رشته DNA برای هر ژن رونویسی میشود.
ج) در طی رونویسی از نوکلئوتید تیمین در RNA استفاده میشود.
د) آغاز رونویسی با شناسایی راهانداز است.
.6در رونویسی، نوکلئوتید یوراسیل مکمل کدام نوکلئوتید در DNA است؟
الف) گوانین
ب) تیمین
ج) آدنین
د) سیتوزین
.7مرحلهای از رونویسی که آنزیم RNA پلیمراز به دنا متصل میشود کدام است؟
الف) پایان
ب) آغاز
ج) طویل شدن
د) ترجمه
.8کدام گزینه در رابطه با RNA پلیمراز نادرست است؟
الف) در یوکاریوتها انواع مختلفی از آن وجود دارد.
ب) در پروکاریوتها فقط یک نوع آن فعالیت میکند.
ج) فقط در رونویسی ژنهای پروتئینی نقش دارد.
د) با توجه به رشته الگو، نوکلئوتید مکمل را میسازد.
بخش: رشته الگو و رشته رمزگذار
۹.در یک ژن، به رشتهای از DNA که رونویسی میشود چه میگویند؟
الف) رمزگذار
ب) الگو
ج) بیانه
د) میانه
.10رشته رمزگذار چه تفاوتی با رشته RNA دارد؟
الف) شامل یوراسیل است
ب) به جای یوراسیل، تیمین دارد
ج) شامل ریبوز است
د) مکمل RNA است
بخش: پیرایش و RNA بالغ
.11به بخشهایی از RNA که در طی پیرایش حذف میشوند چه گفته میشود؟
الف) بیانه (اگزون(
ب) راهانداز
ج) میانه (اینترون(
د) پلیپپتید
RNA .12اولیه حاوی چه بخشهایی است؟
الف) فقط اگزون
ب) اینترون و اگزون
ج) فقط رمزگذار
د) فقط رشته الگو
بخش: شدت رونویسی
.13چه عاملی در شدت رونویسی یک ژن مؤثر است؟
الف) اندازه کروموزوم
ب) نیاز یاخته به فرآوردههای آن ژن.
ج) تعداد اینترونها
د) وجود RNA پلیمراز نوع ۲
بخش: سؤالات مفهومی ترکیبی کنکوری
.14اگر هر دو رشتهی یک ژن رونویسی شوند، پیامد آن چیست؟
الف) تولید RNA مشابه
ب) تولید RNA متفاوت و گاهی متضاد.
ج) توقف رونویسی
د) ساخت پروتئینهای یکسان
.15در شکل الکترونی مربوط به ساخت RNA، رشتههایی با اندازههای مختلف دیده میشوند، علت چیست؟
الف) رونویسی فقط در برخی مناطق فعال است
بRNA (ها همزمان ترجمه میشوند
ج RNA (پلیمرازها در مراحل مختلف رونویسیاند.
د) برخی RNAها قبلاً بالغ شدهاند
گفتار ۲ – ترجمه به سوی پروتئین
بخش اول: مفاهیم پایه ترجمه
.1در فرایند ترجمه، زبان نوکلئیک اسیدی به کدام زبان تبدیل میشود؟
الف) پروتئینی
ب) پلیپپتیدی
ج) رمز ژنی
د) رنای ناقل
پاسخ: در ترجمه، اطلاعات نوکلئوتیدی رنای پیک به توالی آمینواسیدی پلیپپتید تبدیل میشود.
.2به هر توالی سهتایی از نوکلئوتیدهای رنای پیک که یک آمینواسید را مشخص میکند، چه گفته میشود؟
الف) پادرمزه
ب) رمز ژنی
ج) رمزه
د) عامل آزادکننده
پاسخ: هر سه نوکلئوتید پشتسرهم در رنای پیک یک رمزه (کُدون) هستند.
.3 کدام رمزهها بهعنوان رمزه پایان شناخته میشوند؟
الفAUG(
ب UGA(، UAG، UAA
ج GUG(، AUG
د CCA(، GGA
پاسخ: رمزههای UAA، UAG، UGA هیچ آمینواسیدی را رمز نمیکنند و پایاندهنده هستند.
.4 رمزه آغاز چیست و کدام آمینواسید را مشخص میکند؟
الف) UGA – لوسین
ب) AUG – متیونین
ج) GGU – گلیسین
د) CUA – پرولین
پاسخ: رمزه آغاز AUG ترجمه را شروع میکند و متیونین را رمز میکند.
بخش دوم: ساختارهای مولکولی درگیر در ترجمه
.5پادرمزه (آنتیکُدون) بخشی از کدام مولکول است؟
الف) رنای پیک
ب) آنزیم اتصالدهنده
ج) رنای ناقل
د) پروتئین
پاسخ: پادرمزه توالی مکمل رمزه است و در ساختار رنای ناقل قرار دارد.
.6در یک یاخته، کدام عامل آمینواسید مناسب را بر اساس پادرمزه به رنای ناقل متصل میکند؟
الف) رمزه
ب) آنزیم اختصاصی
ج) زیرواحد بزرگ رناتن
د) پپتیداز
پاسخ: آنزیمهای ویژه بر اساس نوع پادرمزه، آمینواسید مناسب را به رنای ناقل متصل میکنند.
.7ساختار کامل رناتن از چه بخشهایی تشکیل شده است؟
الف) یک رشته دنا و یک رشته رنا
ب) دو زیرواحد حاوی پروتئین و رنا
ج) یک رشته رنا و یک آنزیم
د) دو رشته مکمل رنا
پاسخ: رناتن از دو زیرواحد تشکیل شده است که هر کدام از رنا و پروتئین ساخته شدهاند.
بخش سوم: مراحل ترجمه
.8در مرحله آغاز ترجمه، کدام ترکیب ابتدا به رمزه آغاز متصل میشود؟
الف) زیرواحد بزرگ رناتن
ب) رنای ناقل دارای متیونین
ج) پپتیداز
د) عامل آزادکننده
پاسخ: رنای ناقلی که پادرمزه مکمل AUG است، به رمزه آغاز متصل میشود.
.9در مرحله طویل شدن ترجمه، پیوند پپتیدی در کدام جایگاه رناتن تشکیل میشود؟
الفA (
بP(
جE(
د) بین A و E
پاسخ: پیوند پپتیدی بین آمینواسیدهای جایگاه A و P در جایگاه A تشکیل میشود.
.10جایگاه E در رناتن چه نقشی دارد؟
الف) محل آغاز ترجمه
ب) اتصال رنای ناقل جدید
ج) محل خروج رنای ناقل بدون آمینواسید
د) محل پیوند پپتیدی
پاسخ: رنای ناقل بدون آمینواسید از جایگاه E خارج میشود.
.11در مرحله پایان، چه زمانی ترجمه متوقف میشود؟
الف) زمانی که جایگاه A پر نشود
ب) زمانی که زیرواحدها از هم جدا شوند
ج) زمانی که یکی از رمزههای پایان وارد جایگاه A شود
د) زمانی که همه جایگاهها خالی باشند
پاسخ: وقتی رمزههای پایان وارد جایگاه A شوند و رنای ناقل برای آن وجود نداشته باشد، ترجمه متوقف میشود.
بخش چهارم: محل و سرعت پروتئینسازی
.12رناتنها در یاختههای یوکاریوتی در کجا فعال هستند؟
الف) فقط در هسته
ب) فقط در دستگاه گلژی
ج) در هر مکانی از یاخته که رناتن وجود داشته باشد
د) فقط در شبکه آندوپلاسمی
پاسخ: هر جایی از یاخته که رناتن وجود دارد، پروتئینسازی میتواند انجام شود.
.13مجموعهای از چند رناتن که به صورت همزمان یک رنای پیک را ترجمه میکنند، به چه ساختاری شبیه است؟
الف) دندانه اره
ب) پیچ و مهره
ج) دانههای تسبیح
د) زنجیر آمینواسیدی
پاسخ: در این حالت رنای پیک مانند نخ و رناتنها مانند دانههای تسبیحاند.
.14در پروکاریوتها، ترجمه میتواند چه زمانی آغاز شود؟
الف) پس از اتمام ترجمه قبلی
ب) پیش از پایان رونویسی
ج) همزمان با پایان ترجمه
د) همزمان با شروع همانندسازی
پاسخ: در پروکاریوتها ترجمه میتواند حتی پیش از پایان رونویسی آغاز شود.
.15کدام ویژگی موجب افزایش سرعت پروتئینسازی در یوکاریوتها میشود؟
الف) حذف شبکه آندوپلاسمی
ب) عدم حضور دنا
ج) سازوکارهای محافظت از رنای پیک
د) حذف رنای ناقل
پاسخ: در یوکاریوتها سازوکارهایی وجود دارد که باعث محافظت از رنای پیک و افزایش فرصت ترجمه میشود.
گفتار ۳ – تنظیم بیان ژن
بخش اول: مفهومی و متنی
.1کدام گزینه درباره تفاوت یاختههای عصبی و ماهیچهای در بدن یک فرد درست است؟
الف) ژنهای متفاوتی دارند
ب) فامتنهای متفاوتی دارند
ج) در ژنهای خود موتاسیون دارند
د) ژنهای یکسان دارند ولی برخی از آنها روشن و برخی خاموشاند
.2منظور از «بیان ژن» چیست؟
الف) خاموش شدن ژن
ب) استفاده از اطلاعات ژن برای ساخت فرآوردههای ژنی
ج) جهش در ژن
د) ترجمه RNA
.3تنظیم بیان ژن بیشتر در کدام مرحله در پروکاریوتها انجام میشود؟
الف) ترجمه
ب) رونویسی
ج) پس از ترجمه
د) فشردهسازی فامتن
.4پروتئین مهارکننده در تنظیم منفی رونویسی باکتریها به کدام بخش از DNA متصل میشود؟
الف) راهانداز
ب) اپراتور
ج) ژن ساختاری
د) توالی افزاینده
.5چه عاملی باعث جدا شدن مهارکننده از اپراتور در باکتری اشرشیاکلای میشود؟
الف) گلوکز
ب) لاکتوز
جATP(
د) مالتوز
.6در تنظیم مثبت رونویسی، وظیفه فعالکننده چیست؟
الف) جلوگیری از چسبیدن رنابسپاراز به راهانداز
ب) تجزیه آنزیمها
ج) کمک به چسبیدن رنابسپاراز به راهانداز
د) تجزیه مالتوز
.7در تنظیم مثبت، عامل اصلی فعال شدن فعالکننده کدام است؟
الفATP(
ب) مالتوز
ج) لاکتوز
د) گلوکز
.8کدام گزینه درباره ویژگی توالی افزاینده صحیح است؟
الف) همیشه نزدیک ژن است
ب) ممکن است در فاصلهٔ دوری از ژن باشد
ج) مثل اپراتور است
د) جلوی رونویسی را میگیرد
.9اتصال رناهای مکمل کوچک به رنای پیک باعث چه میشود؟
الف) افزایش ترجمه
ب) جلوگیری از ترجمه
ج) افزایش رونویسی
د) جدا شدن فامتن
.10یکی از روشهای تنظیم بیان ژن قبل از رونویسی در یوکاریوتها چیست؟
الف) اتصال RNA مکمل
ب) کاهش عمر RNA
ج) افزایش فشردگی فامتن
د) ساخت پروتئین فعالکننده
بخش دوم: شکل و تحلیل تصویری
.11در شکل 1s الف، چه عاملی مانع از رونویسی شده است؟
الف) فعالکننده
ب) مهارکننده متصل به اپراتور
ج) عدم وجود راهانداز
د) نبود لاکتوز
.12در شکل 17 ب، علت انجام رونویسی چیست؟
الف) فقدان قند
ب) اتصال مالتوز به فعالکننده و کمک به رنابسپاراز
ج) مهارکننده جدا شده
د) بیان ژن متوقف است
بخش سوم: فعالیتها و خودارزیابیها
.13کدامیک حاصل از یاختههای بنیادی مغز استخوان نیست؟
الف) گویچه قرمز
ب) یاخته عصبی
ج) گویچه سفید
د) پلاکت
.14بیان ژن چگونه میتواند به سازگاری با محیط کمک کند؟
الف) با افزایش اندازه ژن
ب) با کاهش آنزیمها
ج) با فعالسازی ژنهای مورد نیاز در زمان مناسب
د) با تغییر در DNA
بخش چهارم: ترکیبی کنکور تجربی
.15در صورت نبود لاکتوز در محیط، وضعیت اپرون لاکتوز در باکتری اشرشیاکلای چگونه است؟
الف) مهارکننده به اپراتور متصل و ژنها خاموش هستند
ب) مهارکننده جدا و ژنها روشن هستند
ج) رونویسی بهطور خودکار انجام میشود
د) ژنها تنها در حضور گلوکز بیان میشوند
.16اگر در یوکاریوتی، طول عمر RNA پیک افزایش یابد، کدام اتفاق محتملتر است؟
الف) کاهش تولید پروتئین
ب) افزایش تولید پروتئین
ج) جلوگیری از ترجمه
د) تجزیه سریع RNA
.17کدام جمله نادرست است؟
الف) رنابسپاراز در یوکاریوتها بدون کمک پروتئینها نمیتواند به راهانداز متصل شود
ب) اپراتور در یوکاریوتها عامل تنظیم است
ج) فعالکنندهها در حضور ماده خاصی فعال میشوند
د) ژنها در باکتری میتوانند به صورت مثبت و منفی تنظیم شوند
.18نتیجه بیان ژن در یاختههای مختلف بدن انسان چیست؟
الف) ایجاد جهش
ب) ایجاد عملکرد مشابه
ج) ایجاد تخصصهای سلولی متفاوت
د) تجزیه پروتئینها
فصل ۳: انتقال اطلاعات در نسلها
گفتار ۱ – مفاهیم پایه
بخش اول: مفاهیم پایه و مقدمه وراثت
.1کدامیک از گزینههای زیر، درستترین تعریف از «صفت» در علم ژنتیک است؟
الف) ویژگیهایی که فقط در والدین دیده میشوند
ب) ویژگیهایی که از محیط بهدست میآیند
ج) ویژگیهایی که میتوانند از نسلی به نسل دیگر منتقل شوند
د) ویژگیهایی که فقط در اثر جهش ایجاد میشوند
پاسخ صحیح: ج
توضیح: در ژنتیک، صفت به ویژگیهای ارثی اطلاق میشود که میتوانند از نسلی به نسل دیگر منتقل شوند.
.2کدامیک از صفات زیر، ارثی نیست؟
الف) رنگ مو
ب) گروه خونی
ج) تیره شدن پوست در اثر آفتاب
د) رنگ چشم
پاسخ صحیح: ج
توضیح: تیرهشدن پوست در اثر آفتاب یک ویژگی غیرارثی و محیطی است.
بخش دوم: گروه خونی Rh و مفاهیم ژن، دگره، بارز و نهفته
.3اگر ژنوتیپ فردی برای گروه خونی Rh به صورت Dd باشد، رخنمود او چه خواهد بود؟
الفRh+(
بRh-(
ج) خنثی
د) بستگی به ژن ABO دارد
پاسخ صحیح: الف
توضیح: دگره D نسبت به d بارز است و حتی در حالت ناخالص (Dd)، صفت بارز بروز میکند.
۴.دگرههای D و d در کدام فامتن (کروموزوم) قرار دارند؟
الف) فامتن 1
ب) فامتن 9
ج) فامتن X
د) فامتن Y
پاسخ صحیح: الف
توضیح: ژن Rh روی فامتن شماره 1 قرار دارد.
۵.کدام ترکیب دگرهای زیر باعث میشود که فرد گروه خونی Rh منفی داشته باشد؟
الف)DD
ب )Dd
ج )dd
د )D
پاسخ صحیح: ج
توضیح: تنها در حالت خالص نهفته (dd) فرد Rh منفی خواهد بود.
بخش سوم: گروه خونی ABO و روابط بین دگرهها
۶. در فردی با ژنوتیپ AO، گروه خونی او از نظر ABO چیست؟
الف) گروه A
ب) گروه AB
ج) گروه O
د) گروه B
پاسخ صحیح: الف
توضیح: دگره A نسبت به O بارز است، بنابراین گروه خونی A خواهد بود.
۷.ژنوتیپ فردی با گروه خونی AB از نظر علمی به چه صورت نوشته میشود؟
الف)IAIA
ب)IAIB
ج)IBIB
د)ii
پاسخ صحیح: ب
توضیح: فردی با گروه خونی AB دارای دو دگره همتوان IA و IB است.
۸.در کدام حالت رابطه دگرهها از نوع همتـوانی است؟
الف) DD
ب) Dd
ج) IAIB
د) AO
پاسخ صحیح: ج
توضیح: در ژنوتیپ IAIB، هر دو دگره به صورت همزمان و برابر بروز میکنند.
بخش چهارم: بارزیت ناقص
۹.کدام مورد، مثالی از بارزیت ناقص است؟
الف) گروه خونی AB
ب) رنگ صورتی گل میمونی حاصل از ترکیب قرمز و سفید
ج) دگرههای A و O
د) گروه خونی Rh
پاسخ صحیح: ب
توضیح: وقتی صفتی در حالت ناخالص بهصورت حدواسط بروز کند، به آن بارزیت ناقص میگویند؛ مثلاً رنگ صورتی که بین قرمز و سفید است.
۱۰. اگر ژنوتیپ گل میمونی RW باشد، رنگ گل چه خواهد بود؟
الف) قرمز
ب) سفید
ج) صورتی
د) بنفش
پاسخ صحیح: ج
توضیح: ژنوتیپ RW در حالت بارزیت ناقص منجر به ایجاد رنگ حدواسط صورتی میشود.
بخش پنجم: ترکیبی و مفهومی برای کنکور
۱۱.کدام ترکیب ژنوتیپی برای گروه خونی فرد زیر امکانپذیر است؟ (گروه خونی A و Rh مثبت)
الف) IAIB – dd
ب) IAi – Dd
ج) ii – DD
د) IBi – Dd
پاسخ صحیح: ب
توضیح: گروه A میتواند AO باشد (IAi) و Rh مثبت میتواند Dd باشد.
۱۲.اگر پدر و مادر هر دو ژنوتیپ Rh مثبت ناخالص (Dd) داشته باشند، احتمال تولد فرزندی با گروه خونی Rh منفی چقدر است؟
الف) 0٪
ب) 25٪
ج) 50٪
د) 75٪
پاسخ صحیح: ب
توضیح: جدول ترکیب دگرهها (Punnett Square):
- D x D = DD → Rh+
- D x d = Dd → Rh+
- d x D = Dd → Rh+
- d x d = dd → Rh−
→ نتیجه: 1 از 4 حالت = 25٪ احتمال Rh−
گفتار ۲ – انواع صفات
بخش 1: صفات مستقل و وابسته به جنس
سوال 1:
کدام گزینه درباره صفات وابسته به جنس صحیح است؟
الف) ژن این صفات همیشه روی فامتن Y قرار دارد.
ب) صفت Rh نمونهای از صفات وابسته به جنس است.
ج) هموفیلی صفتی وابسته به X و نهفته است.
د) افراد ناقل هموفیلی فقط مرد هستند.
پاسخ صحیح: ج
توضیح:
صفت هموفیلی یک بیماری وابسته به X و نهفته است. مردان تنها یک فامتن X دارند، پس اگر این فامتن، دگرهٔ h را داشته باشد، بیماری بروز میکند.
سوال 2:
اگر پدر و مادری هر دو ژننمود Dd برای Rh داشته باشند، چه درصدی از فرزندان آنها Rh منفی خواهند بود؟
الف) 25٪
ب) 50٪
ج) 75٪
د) 0٪
پاسخ صحیح: الف
توضیح:
با مربع پانت ترکیبها بهصورت زیر خواهد بود:
- DD (25٪)
- Dd (50٪)
- dd (25٪ → Rh منفی)
بخش 2: صفت هموفیلی (وابسته به X)
سوال 3:
کدام گزینه درباره مرد هموفیل و زن سالم (غیرناقل) صحیح است؟
الف) نیمی از فرزندان پسر هموفیل خواهند شد.
ب) همه دختران ناقل خواهند بود.
ج) هیچیک از فرزندان هموفیل نخواهند شد.
د) فرزندان دختر هموفیل میشوند.
پاسخ صحیح: ب
توضیح:
مرد هموفیل (XʰY) و زن سالم (XᴴXᴴ):
- همه دختران: XʰXᴴ → ناقل
- همه پسران: XᴴY → سالم
فرزندی هموفیل نخواهد شد.
سوال 4:
کدام ژننمود زیر بیانگر فرد ناقل هموفیلی است؟
الف) XʰXʰ
ب) XʰY
ج) XᴴXʰ
د) XᴴY
پاسخ صحیح: ج
بخش 3: صفات پیوسته و گسسته
سوال 5:
کدام صفت زیر گسسته است؟
الف) رنگ پوست
ب) قد انسان
ج) گروه خونی Rh
د) هوش
پاسخ صحیح: ج
توضیح:
Rh فقط به صورت مثبت و منفی ظاهر میشود، پس گسسته است. بقیه طیف پیوسته دارند.
سوال 6:
نمودار توزیع فراوانی صفات پیوسته مانند رنگ ذرت، بیشتر شبیه به کدام نمودار است؟
الف) خطی
ب) زنگولهای
ج) میلهای
د) پلهای
پاسخ صحیح: ب
بخش 4: صفات تکجایگاهی و چندجایگاهی
سوال 7:
کدامیک از صفات زیر چندجایگاهی است؟
الف) گروه خونی ABO
ب) هموفیلی
ج) رنگ نوعی ذرت
د) Rh
پاسخ صحیح: ج
سوال 8:
در ژننمود AABBCC چه مقدار رنگ قرمز دیده میشود؟
الف) هیچ رنگ قرمزی ندارد
ب) مقدار متوسط قرمز
ج) حداکثر قرمز
د) کمترین قرمز
پاسخ صحیح: ج
بخش 5: اثر محیط
سوال 9:
کدام گزینه، وابستگی رخنمود به محیط را نشان میدهد؟
الف) گروه خونی ABO
ب) قد انسان
ج) صفت Rh
د) هموفیلی
پاسخ صحیح: ب
سوال 10:
در کدام حالت، نور محیطی برای ظهور رخنمود لازم است؟
الف) رنگ چشم در انسان
ب) ساخته شدن سبزینه در گیاهان
ج) نوع گروه خونی
د) بروز بیماری PKU
پاسخ صحیح: ب
بخش 6: بیماری فنیلکتونوری (PKU)
سوال 11:
علت بروز بیماری فنیلکتونوری چیست؟
الف) وجود یک ویروس در بدن
ب) کمبود آنزیم تجزیهکننده فنیلآلانین
ج) تغذیه با قندهای ساده
د) افزایش هورمون رشد
پاسخ صحیح: ب
سوال 12:
برای پیشگیری از بروز علائم PKU در نوزاد مبتلا، باید:
الف) او را واکسینه کرد
ب) از نور مستقیم خورشید دور نگه داشت
ج) از غذاهای حاوی فنیلآلانین پرهیز کرد
د) او را در محیط استریل پرورش داد
پاسخ صحیح: ج
سوال 13:
چرا نوزادان پس از تولد از نظر PKU بررسی میشوند؟
الف) چون بیماری خطرناک اما قابل درمان است
ب) چون این بیماری واگیردار است
ج) چون در بدو تولد علائم ندارد
د) چون به ویتامین D حساساند
پاسخ صحیح: ج
بخش 7: ترکیبی – تحلیل ژنتیکی
سوال 14:
اگر ژننمود مادری XᴴXʰ و پدری XʰY باشد، چند درصد از پسران آنها هموفیل خواهند بود؟
الف) 0٪
ب) 25٪
ج) 50٪
د) 100٪
پاسخ صحیح: ج
سوال 15:
فردی با ژننمود Dd برای Rh و XᴴY برای هموفیلی، از نظر این دو صفت:
الف) Rh منفی و هموفیل است
ب) Rh مثبت و هموفیل نیست
ج) Rh منفی و ناقل هموفیلی است
د) Rh مثبت و ناقل است
پاسخ صحیح: ب
فصل ۴: تغییر در اطلاعات وراثتی
گفتار ۱ – تغییر در مادۀ وراثتی جانداران
بخش اول: مفاهیم پایه و تعریفها
۱. پایداری اطلاعات وراثتی به چه معناست؟
۱) اطلاعات ژنتیکی هیچگاه تغییر نمیکند.
۲) ماده وراثتی در همه سلولها یکسان است.
۳) ماده وراثتی در عین پایداری، بهطور محدود تغییرپذیر است.
۴) اطلاعات ژنتیکی فقط از طریق جهش منتقل میشود.
پاسخ تشریحی: ماده وراثتی پایدار است، اما در مواردی تغییراتی به نام «جهش» در آن رخ میدهد که منشأ گوناگونی در جمعیتهاست.
بخش دوم: جهشها و انواع آن
۲. علت ایجاد گویچههای قرمز داسی شکل چیست؟
۱) حذف یک نوکلئوتید
۲) جانشینی نوکلئوتید A به جای T در ژن زنجیره بتای هموگلوبین.
۳) جهش خاموش
۴) تغییر ساختار فامتن
پاسخ تشریحی: این جهش از نوع «جانشینی» است که باعث میشود آمینواسید گلوتامیک اسید به والین تغییر یابد و ساختار هموگلوبین دچار اختلال شود.
۳. جهش خاموش چه ویژگیای دارد؟
۱) منجر به تولید پروتئین ناقص میشود.
۲) رمز یک آمینواسید به رمز دیگری برای همان آمینواسید تبدیل میشود.
۳) چارچوب خواندن تغییر میکند.
۴) فامتن حذف میشود.
بخش سوم: انواع جهشهای کوچک
۴. کدام نوع جهش در چارچوب خواندن اختلال ایجاد میکند؟
۱) جهش خاموش
۲) جانشینی
۳) حذف یا اضافه نوکلئوتیدها (جهش تغییر چارچوب خواندن).
۴) جهش بیمعنا
۵. جمله “این سیب سرخ است” در صورت اضافه شدن یک حرف به آن، نشانگر چیست؟
۱) نمونهای از تغییر چارچوب خواندن در جهشهاست.
۲) جهش ساختاری در فامتنهاست.
۳) تغییر در تعداد فامتنهاست.
۴) جانشینی نوکلئوتید
بخش چهارم: جهشهای بزرگ (فامتنی)
۶. کدام گزینه یک ناهنجاری عددی در فامتنهاست؟
۱) واژگونی
۲) مضاعفشدگی
۳) داشتن یک فامتن ۲۱ اضافی در نشانگان داون.
۴) حذف بخشی از فامتن
۷. در واژگونی چه تغییری رخ میدهد؟
۱) یک فامتن حذف میشود.
۲) نوکلئوتیدها اضافه میشوند.
۳) جهت بخشی از فامتن معکوس میشود.
۴) قسمتی از فامتن به فامتن غیرهمتا منتقل میشود.
بخش پنجم: پیامد جهشها
۸. کدام گزینه محتملترین پیامد جهشی است که جایگاه فعال آنزیم را تغییر داده است؟
۱) افزایش تعداد ژن
۲) تغییر در عملکرد آنزیم.
۳) تولید پروتئین سالم
۴) بیتأثیر بودن
۹. جهش در توالیهای تنظیمی ژن (مثلاً راهانداز) بر چه چیزی اثر میگذارد؟
۱) توالی آمینواسیدی پروتئین
۲) مقدار تولید پروتئین.
۳) تعداد فامتنها
۴) ساختار DNA
بخش ششم: عوامل جهشزا
۱۰. پرتو فرابنفش با چه مکانیسمی باعث جهش میشود؟
۱) حذف یک فامتن
۲) جانشینی تیمین با آدنین
۳) تشکیل دیمر تیمین و اختلال در همانندسازی DNA
۴) افزایش سرعت رونویسی
۱۱. بنزوپیرن در کجا یافت میشود و پیامد آن چیست؟
۱) نور خورشید – سرطان پوست
۲) گوشت خام – آنمی
۳) دود سیگار – ایجاد جهش و سرطان.
۴) هوا – تغییر جنسیت
۱۲. تفاوت جهش ارثی و اکتسابی چیست؟
۱) هر دو در گامتها رخ میدهند.
۲) ارثی در اثر تغذیه است.
۳) ارثی از والد به ارث میرسد، اکتسابی در طول زندگی کسب میشود.
۴) اکتسابی فقط در باکتریها دیده میشود.
بخش هفتم: سبک زندگی و سرطان
۱۳. کدامیک از عوامل زیر سرطانزا نیست؟
۱) غذاهای دودیشده
۲) مصرف زیاد میوه و سبزیجات دارای پاد اکسنده.
۳) غذاهای سرخشده
۴) نیتریت موجود در سوسیس و کالباس
بخش هشتم: سؤالات ترکیبی کنکوری (سطح بالاتر)
۱۴. کدام ترکیب از جهشها به ترتیب باعث دگرمعنا، خاموش و بیمعنا میشود؟
۱) حذف نوکلئوتید – جانشینی – حذف
۲) جانشینی تغییر آمینواسید – جانشینی بدون تغییر آمینواسید – جانشینی تولید رمز پایان.
۳) اضافه – حذف – واژگونی
۴) واژگونی – مضاعفشدگی – حذف
۱۵. اگر جهشی در یک فامتن به صورت مضاعفشدگی رخ دهد، چه پیامدی دارد؟
۱) باعث نابودی کامل فامتن میشود.
۲) فقط در گیاهان دیده میشود.
۳) منجر به تکرار بخشی از اطلاعات ژنتیکی میشود.
۴) هیچگونه اثری بر موجود زنده ندارد.
گفتار ۲ – تغییر در جمعیتها
بخش اول: متن درس
۱. کدام گزینه، عامل اصلی انتخاب صفات خاص در جمعیتهاست؟
الف) وجود تفاوتهای فردی
ب) رفتار آگاهانه افراد
ج) شرایط محیطی
د) ترجیح جمعیت به یک صفت خاص
پاسخ صحیح: ج
۲. در فرآیند انتخاب طبیعی، کدامیک صحیح است؟
الف) تمام تفاوتهای فردی به بقا کمک میکنند
ب) تغییر در صفات همیشه به صورت آگاهانه است
ج) انتخاب طبیعی جمعیت را تغییر میدهد نه افراد را
د) جهش باعث حذف صفات نامطلوب میشود
پاسخ صحیح: ج
۳. اگر سرمای شدید در محیطی تداوم داشته باشد، چه اتفاقی میافتد؟
الف) افراد حساس به سرما تکثیر میشوند
ب) صفات غیرمرتبط با سرما فراوان میشوند
ج) صفت تحمل سرما در جمعیت افزایش مییابد
د) صفت تحمل گرما تثبیت میشود
پاسخ صحیح: ج
بخش دوم: مفاهیم کلیدی
۴. انتخاب طبیعی چه زمانی منجر به تغییر در خزانه ژنی میشود؟
الف) وقتی همه صفات مطلوب باشند
ب) وقتی صفات جدید از طریق نوترکیبی تولید شوند
ج) وقتی افراد سازگارتر، بیشتر تولید مثل کنند
د) وقتی آمیزش غیرتصادفی باشد
پاسخ صحیح: ج
۵. کدامیک عامل “تغییر ولی بدون سازگاری” در جمعیت است؟
الف) انتخاب طبیعی
ب) جهش
ج) رانش دگرهای
د) شارش ژن
پاسخ صحیح: ج
۶. در مورد “جمعیت”، کدام تعریف درست است؟
الف) گروهی از افراد با صفات متفاوت
ب) افرادی از یک گونه در مکانها و زمانهای متفاوت
ج) افرادی از گونههای مختلف در یک منطقه
د) افرادی از یک گونه که در یک زمان و مکان خاص زندگی میکنند
پاسخ صحیح: د
بخش سوم: شکلها و فعالیتها
۷. بر اساس شکل 6، علت افزایش تعداد باکتریهای مقاوم به پادزیست چیست؟
الف) جهش همهگیر در باکتریها
ب) استفاده زیاد از پادزیست
ج) انتخاب طبیعی و باقی ماندن باکتریهای مقاوم
د) تقویت ژنتیکی باکتریها توسط انسان
پاسخ صحیح: ج
۸. نقش کراسینگاور (شکل 9) در ایجاد گوناگونی چیست؟
الف) تولید دگره جدید از ژنهای موجود
ب) انتقال فامتنها بین گامتها
ج) مبادله قطعات فامتن و ایجاد فامینکهای نوترکیب
د) شکستن فامتنها در مرحله متافاز
پاسخ صحیح: ج
بخش چهارم: تحلیل و درک مفهومی
۹. در جمعیتی که آمیزش غیرتصادفی رایج است، انتظار میرود چه اتفاقی بیفتد؟
الف) کاهش گوناگونی ژنتیکی
ب) افزایش تنوع ژنتیکی
ج) پایداری در فراوانی دگرهها
د) افزایش تصادفهای ژنتیکی
پاسخ صحیح: الف
۱۰. چرا دگره HbS در مناطقی که مالاریا شایع است حفظ شده است؟
الف) باعث ایجاد بیماری داسی شکل میشود
ب) افراد HbAHbS نسبت به مالاریا مقاوماند
ج) افراد HbSHbS طول عمر بالایی دارند
د) HbS باعث مقاومت در برابر کمخونی میشود
پاسخ صحیح: ب
۱۱. علت اهمیت ناخالصها (HbAHbS) در تداوم گوناگونی چیست؟
الف) دچار بیماری نمیشوند
ب) ناقل ژن سالم هستند
ج) در برابر مالاریا مقاوماند و بیماری شدید ندارند
د) در تمام شرایط محیطی بهتر عمل میکنند
پاسخ صحیح: ج
۱۲. در کاستمان I چگونه آرایش متفاوت فامتنها منجر به گوناگونی میشود؟
الف) فامتنها از هم جدا نمیشوند
ب) همه گامتها یکسان تولید میشوند
ج) آرایش متفاوت فامتنها، ترکیبهای مختلف گامت میسازد
د) تنها صفات غالب منتقل میشوند
پاسخ صحیح: ج
بخش پنجم: پرسشهای مفهومی ترکیبی
۱۳. جمعیتی در حال تعادل ژنی است. کدام عامل میتواند این تعادل را بههم بزند؟
الف) همگنی محیط
ب) تعداد زیاد افراد
ج) رانش دگرهای به دلیل سیل
د) آمیزش کاملاً تصادفی
پاسخ صحیح: ج
۱۴. چرا در جمعیتهای کوچک، رانش دگرهای تأثیر بیشتری دارد؟
الف) انتخاب طبیعی قویتر عمل میکند
ب) جهش بیشتر رخ میدهد
ج) احتمال از دست رفتن دگرهها بیشتر است
د) خزانه ژن متنوعتر است
پاسخ صحیح: ج
۱۵. اگر در جمعیتی، مهاجرت از جمعیت دیگر صورت گیرد، چه تغییری رخ میدهد؟
الف) انتخاب طبیعی متوقف میشود
ب) خزانه ژن جدید به وجود نمیآید
ج) فراوانی دگرهها ممکن است تغییر کند
د) جهش افزایش مییابد
پاسخ صحیح: ج
گفتار ۳ – تغییر در گونهها
بخش اول: سؤالات تستی — شواهد تغییر گونهها
۱. کدام گزینه بهترین تعریف از سنگواره است؟
الف) بقایای موجوداتی که امروزه منقرض شدهاند
ب) ساختارهایی در بدن موجودات زنده که امروزه کاربرد ندارند
ج) آثار یا بقایای جانداری که در گذشتههای دور زندگی میکرده است
د) اندامهای مشابه در بدن جانوران خویشاوند
پاسخ: ج
سنگوارهها شامل بقایا یا آثار موجوداتی هستند که در گذشته زندگی میکردهاند.
۲. کدام جمله دربارهی ساختارهای همتا درست است؟
الف) این ساختارها عملکرد یکسان دارند اما ساختار متفاوت
ب) ساختارهایی هستند که از نیای مشترک به ارث رسیدهاند
ج) از تطابق جانداران با محیط به وجود آمدهاند
د) در جانداران غیرخویشاوند دیده میشوند
پاسخ: ب
ساختارهای همتا نشاندهندهی نیای مشترک هستند، حتی اگر عملکرد متفاوتی داشته باشند.
۳. ساختار «بال کبوتر» و «بال پروانه» چه نوع ساختاری هستند؟
الف) همتا
ب) وستیجیال
ج) آنالوگ
د) مولکولی
پاسخ: ج
ساختار آنالوگ، عملکرد یکسان ولی منشأ تکاملی متفاوت دارد.
۴. کدام ساختار زیر نمونهای از ساختار وستیجیال در مارهاست؟
الف) دندان نیش
ب) بقایای پا در لگن
ج) زبان دوشاخه
د) پوشش فلسدار
پاسخ: ب
مار پیتون هنوز بقایای پا در لگن دارد، که نمونهای از ساختارهای وستیجیال است.
۵. شباهت بیشتر در DNA دو جاندار نشاندهنده چیست؟
الف) آنها ساختارهای آنالوگ دارند
ب) آنها خویشاوندی نزدیکی دارند
ج) نیای مشترکی ندارند
د) گونههای منقرضشدهاند
پاسخ: ب
شباهت ژنتیکی بالا، بیانگر خویشاوندی نزدیکتر است.
۶. کدام جمله درباره گونهزایی دگرمیهنی درست است؟
الف) جدایی تولیدمثلی در همان زیستگاه رخ میدهد
ب) جدایی جغرافیایی باعث جدایی تولیدمثلی میشود
ج) فقط در گیاهان اتفاق میافتد
د) همواره با رانش ژنی همراه نیست
پاسخ: ب
در گونهزایی دگرمیهنی، یک مانع جغرافیایی باعث جدا شدن جمعیتها میشود.
۷. نقش خطای کاستمانی در گونهزایی هممیهنی چیست؟
الف) باعث مرگ گیاه میشود
ب) باعث تشکیل گونههای جانوری میشود
ج) موجب تولید گیاهان چندلادی میشود
د) مانع خودلقاحی میشود
پاسخ: ج
خطای کاستمانی میتواند به تشکیل گامتهایی با تعداد فامتن بیشتر و در نهایت گونه جدید منجر شود.
۸. کدامیک دربارهی گیاه تتراپلوئید (چارلاد) درست است؟
الف) گامتهایی با نصف تعداد فامتن تولید میکند
ب) با گیاه نیایی خود زاده زیستا و زایا تولید میکند
ج) از خودلقاحی گیاه دیپلوئید بدون خطا حاصل میشود
د) گونهای جدید به شمار میرود
پاسخ: د
گیاه 4n نمیتواند با گیاه 2n آمیزش موفق داشته باشد، پس گونهای جدید است.
۹. پیدایش گل مغربی 28 فامتنی از والد 14 فامتنی، نمونهای از کدام نوع گونهزایی است؟
الف) گونهزایی دگرمیهنی
ب) گونهزایی هممیهنی
ج) گونهزایی جغرافیایی
د) انتخاب طبیعی
پاسخ: ب
این رویداد در همان زیستگاه رخ داده است و از نوع گونهزایی هممیهنی است.
۱۰. داسی شدن گویچههای قرمز در افراد ناخالص به چه چیزی مرتبط دانسته میشود؟
الف) افزایش چسبندگی گویچهها به دیواره رگها
ب) ورود بیشتر انگل به درون گویچهها
ج) واکنش اکسیژن با هموگلوبین جهشیافته
د) کاهش تعداد گویچههای قرمز در خون
پاسخ: ج
مادهای که از واکنش اکسیژن با HbS تولید میشود، مانع عملکرد انگل در سطح گویچه میشود.
خلاصه موضوعات در قالب جدول مفهومی
شواهد تغییر گونهها | مثالها / توضیح |
سنگوارهها | فسیل دایناسور، ماموت یخزده، درخت گیسو (170 میلیون سال) |
ساختارهای همتا | دست انسان، بال پرنده، باله دلفین ← نیای مشترک |
ساختارهای آنالوگ | بال پرنده و بال پروانه ← کار یکسان، منشأ متفاوت |
ساختارهای وستیجیال | بقایای پا در مار پیتون ← ردپای تغییر |
مطالعات مولکولی | مقایسه DNA، توالیهای حفظشده، شناسایی خویشاوندی |
گونهزایی — نکات کلیدی
نوع گونهزایی | ویژگی اصلی | مثال مهم |
دگرمیهنی | جدایی جغرافیایی ← عدم شارش ژن | ایجاد کوه، دره، دریاچه |
هممیهنی | جدایی تولیدمثلی بدون جدایی مکانی | چندلادی ← گیاه گل مغربی 4n |
فصل ۵: از ماده به انرژی
گفتار ۱ – تأمین انرژی
بخش اول: تنفس یاختی و انرژی
۱.انرژی لازم برای انجام فعالیتهای یاختهای به طور مستقیم از کدام ماده تأمین میشود؟
الف) گلوکز
ب) ATP
ج) کرآتین فسفات
د) اکسیژن
پاسخ صحیح: ب
ATP شکل رایج و قابل استفاده انرژی در یاختهها است.
۲.کدام مورد در مورد واکنش تنفس یاختی هوازی درست است؟
الف) بدون حضور اکسیژن انجام میشود.
ب) محصول اصلی آن فقط CO₂ و H₂O است.
ج) در سیتوپلاسم انجام میشود.
د) ATP در آن مصرف و نه تولید میشود.
پاسخ صحیح: ب
واکنش تنفس یاختی هوازی در حضور اکسیژن انجام شده و محصول آن ATP، CO₂ و H₂O است.
۳.در تنفس یاختی هوازی، چند مولکول ATP به ازای یک مولکول گلوکز بهطور تقریبی تولید میشود؟
الف) 2
ب) 4
ج) 18
د) 36
پاسخ صحیح: د
در تنفس هوازی کامل تقریباً 36 تا 38 مولکول ATP تولید میشود.
۴.ساخت ATP در سطح پیشماده چگونه صورت میگیرد؟
الف) از انرژی نور در سبزدیسه
ب) از انتقال الکترون در راکیزه
ج) از برداشت فسفات از پیشمادهای مانند کرآتین فسفات
د) از تجزیه ATP
پاسخ صحیح: ج
یکی از روشهای تولید ATP انتقال فسفات از کرآتین فسفات به ADP است.
بخش دوم: ATP و نحوه تشکیل آن
۵.تبدیل ADP به ATP چگونه انجام میشود؟
الف) بدون مصرف انرژی
ب) با مصرف انرژی
ج) در اثر اکسایش NADH
د) تنها در سبزدیسه
پاسخ صحیح: ب
برای افزودن فسفات به ADP و تشکیل ATP، انرژی مصرف میشود.
۶.ATP از چه اجزایی تشکیل شده است؟
الف) آدنین، گوانین، فسفات
ب) آدنین، ریبوز، سه گروه فسفات
ج) ریبوز، تیمین، دو فسفات
د) فسفات، دهیدروکسیریبوز، اوراسیل
پاسخ صحیح: ب
ATP از آدنین، ریبوز و سه گروه فسفات تشکیل شده است.
بخش سوم: قندکافت و پیرووات
۷.اولین مرحله از تنفس یاختی چه نام دارد و در کجا انجام میشود؟
الف) چرخه کربس – راکیزه
ب) قندکافت – سیتوپلاسم
ج) زنجیره انتقال الکترون – غشای بیرونی
د) اکسایش پیرووات – سیتوپلاسم
پاسخ صحیح: ب
قندکافت در سیتوپلاسم انجام میشود.
۸.در قندکافت، هر مولکول گلوکز در نهایت به چند مولکول پیرووات تبدیل میشود؟
الف) 1
ب) 2
ج) 3
د) 4
پاسخ صحیح: ب
یک مولکول گلوکز در پایان قندکافت به دو پیرووات تبدیل میشود.
۹. NADH در تنفس یاختی چه نقشی دارد؟
الف) حامل اکسیژن
ب) انرژیزای اصلی
ج) حامل الکترون
د) فعالکننده ATP
پاسخ صحیح: ج
NADH الکترونها را از مرحلهای به مرحله دیگر منتقل میکند.
۱۰.پیرووات پس از ورود به راکیزه به چه ترکیبی تبدیل میشود؟
الف) لاکتات
ب) استیل کوآنزیم A
ج) گلوکز
د) کرآتین فسفات
پاسخ صحیح: ب
در راکیزه، پیرووات با از دست دادن CO₂ به استیل کوآنزیم A تبدیل میشود.
بخش چهارم: راکیزه و مراحل بعدی
۱۱. DNA و ریبوزومهای راکیزه چه نقشی دارند؟
الف) ساخت ATP
ب) ساخت RNA یاختهای
ج) ساخت برخی پروتئینهای تنفس یاختی
د) تنظیم قندکافت
پاسخ صحیح: ج
راکیزه DNA و رناتن دارد که میتوانند برخی پروتئینهای مورد نیاز خود را بسازند.
۱۲. راکیزه دارای چند غشا و چه ویژگیهایی است؟
الف) یک غشا – فاقد DNA
ب) دو غشا – دارای DNA و رناتن
ج) یک غشا – تولیدکننده گلوکز
د) دو غشا – مرکز فتوسنتز
پاسخ صحیح: ب
راکیزه دارای دو غشا، DNA و رناتن اختصاصی است.
۱۳. نقش کوآنزیم A چیست؟
الف) تبدیل گلوکز به ATP
ب) انتقال گروه استیل در راکیزه
ج) فعالسازی NAD+
د) انتقال اکسیژن در خون
پاسخ صحیح: ب
کوآنزیم A گروه استیل را برای ورود به چرخه کربس حمل میکند.
گفتار ۲ – اکسایش
۱.در تنفس هوازی، مولکول گلوکز به چه صورت تجزیه میشود؟
الف) فقط به پیرووات
ب) تا تشکیل مولکولهای CO2
ج) فقط تا مرحله قندکافت
د) فقط در چرخه کربس
پاسخ: ب
(مولکول گلوکز در تنفس هوازی باید تا حد تشکیل مولکولهای CO2 تجزیه شود).
۲.در چرخه کربس، ترکیب استیل کوآنزیم A با مولکول چند کربنی صورت میگیرد؟
الف) دو کربنی
ب) سه کربنی
ج) چهار کربنی
د) شش کربنی
پاسخ: ج
(استیل کوآنزیم A با مولکول چهار کربنی ترکیب میشود).
۳.در واکنشهای چرخه کربس، کدام ترکیبات به عنوان حامل الکترون ساخته میشوند؟
الف) NADH و FADH2
ب) ATP و ADP
ج) CO2 و H2O
د) استیل کوآنزیم A و NADH
پاسخ: الف
(مولکولهای NADH و FADH2 حامل الکترون هستند).
۴.کدام جمله درباره FADH2 صحیح است؟
الف) ترکیبی بدون نوکلئوتید است
ب) از NAD ساخته میشود
ج) همانند NADH حامل الکترون است
د) فقط در قندکافت ساخته میشود
پاسخ: ج
(FADH2 ترکیبی نوکلئوتیددار است و مانند NADH حامل الکترون است).
۵.در زنجیره انتقال الکترون، اکسیژن مولکولی چه نقشی دارد؟
الف) آزاد شدن پروتون
ب) گیرنده نهایی الکترون
ج) تولید ATP
د) تولید CO2
پاسخ: ب
(الکترونها در نهایت به اکسیژن مولکولی میرسند که گیرنده نهایی الکترون است).
۶.در زنجیره انتقال الکترون، آب چگونه تشکیل میشود؟
الف) ترکیب اکسیژن با الکترون
ب) ترکیب یونهای اکسید با پروتونها
ج) آزاد شدن CO2
د) واکنش مستقیم NADH با آب
پاسخ: ب
(یونهای اکسید با پروتونها ترکیب شده و آب تشکیل میدهند).
۷.چرا پروتونها در زنجیره انتقال الکترون به فضای بین دو غشا پمپ میشوند؟
الف) برای کاهش PH داخلی
ب) برای ایجاد شیب غلظت پروتون
ج) برای تولید CO2
د) برای تولید NADH
پاسخ: ب
(پمپ کردن پروتونها باعث افزایش تراکم آنها و ایجاد شیب غلظتی میشود).
۸.پروتونها برای بازگشت به بخش داخلی از چه مسیری استفاده میکنند؟
الف) کانال آنزیم ATP ساز
ب) کانال NADH
ج) کانال CO2
د) کانال FADH2
پاسخ: الف
(پروتونها از کانال آنزیم ATP ساز عبور میکنند).
۹.تولید ATP از چه ترکیباتی در تنفس یاختهای حاصل میشود؟
الف) NADH و FADH2
ب) فقط NADH
ج) فقط FADH2
د) فقط ATP
پاسخ: الف
(ATP با انرژی آزاد شده از اکسایش NADH و FADH2 ساخته میشود).
۱۰.در شرایطی که مقدار ATP زیاد باشد، واکنشهای قندکافت و چرخه کربس چگونه تنظیم میشوند؟
الف) افزایش مییابند
ب) کاهش مییابند
ج) تغییری نمیکنند
د) به طور کامل متوقف میشوند
پاسخ: ب
(در صورت زیاد بودن ATP، واکنشها مهار میشوند تا تولید ATP کاهش یابد).
۱۱.اگر منابع گلوکز و ذخیره کبدی کافی نباشد، یاختهها برای تولید انرژی به کدام منابع روی میآورند؟
الف) فقط گلوکز
ب) فقط چربیها
ج) چربیها و پروتئینها
د) فقط پروتئینها
پاسخ: ج
(در کمبود گلوکز، چربیها و پروتئینها تجزیه میشوند).
۱۲.واکنش تبدیل FAD به FADH2 به چه صورت است؟
الف) FAD + 2H+ + 2e− → FADH2
ب) FADH2 → FAD + 2H+ + 2e−
ج) NAD + H+ → NADH
د) ATP + ADP → ATP
پاسخ: الف
۱۳.کدام گزینه مربوط به شکل 7 است؟
الف) زنجیره انتقال الکترون
ب) طرح ساده چرخه کربس
ج) قندکافت
د) ساخت ATP
پاسخ: ب
(شکل 7 طرح ساده ای از چرخه کربس است).
۱۴.کدام گزینه در رابطه با محل رخ دادن زنجیره انتقال الکترون صحیح است؟
الف) سیتوپلاسم
ب) غشای درونی میتوکندری
ج) غشای خارجی میتوکندری
د) هسته
پاسخ: ب
(زنجیره انتقال الکترون در غشای درونی میتوکندری قرار دارد).
۱۵.نتیجه اصلی چرخه کربس چیست؟
الف) تجزیه پیرووات به گلوکز
ب) آزادسازی CO2 و تولید حاملهای الکترون و ATP
ج) تولید پروتون برای زنجیره انتقال
د) ساخت گلوکز از CO2
پاسخ: ب
گفتار ۳ – مستقل از اکسیژن
سوالات تستی از بخش تخمیر
- کدامیک از مراحل زیر در تخمیر رخ نمیدهد؟
الف) تشکیل پیرووات از گلوکز
ب) استفاده از زنجیره انتقال الکترون
ج) تبدیل پیرووات به اتانول یا لاکتات
د) احیای NAD+
پاسخ: ب) استفاده از زنجیره انتقال الکترون
- در تخمیر الکلی، مولکول پیرووات ابتدا به چه ترکیبی تبدیل میشود؟
الف) اتانول
ب) لاکتات
ج) اتانال
د) NADH
پاسخ: ج) اتانال
- هدف اصلی احیای NAD+ در فرآیند تخمیر چیست؟
الف) تولید ATP بیشتر
ب) تداوم قندکافت
ج) تشکیل CO2
د) آزاد کردن انرژی به صورت گرما
پاسخ: ب) تداوم قندکافت
- در تخمیر لاکتیکی، پیرووات به کدام ترکیب تبدیل میشود؟
الف) اتانول
ب) CO2
ج) لاکتات
د) استیل کوآنزیم A
پاسخ: ج) لاکتات
- کدام یک از موارد زیر درباره تخمیر در گیاهان صحیح است؟
الف) تخمیر در گیاهان رخ نمیدهد
ب) تجمع الکل یا لاکتیک اسید در سلول گیاهی باعث مرگ آن میشود
ج) گیاهان فقط تخمیر لاکتیکی انجام میدهند
د) گیاهان نیازی به تخمیر ندارند
پاسخ: ب) تجمع الکل یا لاکتیک اسید در سلول گیاهی باعث مرگ آن میشود
سوالات تستی از بخش رادیکالهای آزاد و پاداکسندهها
- رادیکالهای آزاد به چه علت برای سلولها مضر هستند؟
الف) به دلیل داشتن الکترونهای جفت شده
ب) به دلیل واکنشپذیری زیاد و آسیب به مولکولهای زیستی
ج) به دلیل کاهش انرژی سلول
د) به دلیل کاهش تولید ATP
پاسخ: ب) به دلیل واکنشپذیری زیاد و آسیب به مولکولهای زیستی
- پاداکسندهها چه نقشی در سلولها ایفا میکنند؟
الف) تولید رادیکالهای آزاد
ب) جلوگیری از تخریب مولکولهای سلولی توسط رادیکالهای آزاد
ج) افزایش سرعت تنفس سلولی
د) مهار تشکیل ATP
پاسخ: ب) جلوگیری از تخریب مولکولهای سلولی توسط رادیکالهای آزاد
- اگر سرعت تشکیل رادیکالهای آزاد بیشتر از سرعت مبارزه با آنها باشد، چه اتفاقی میافتد؟
الف) سلول سالم باقی میماند
ب) تجمع رادیکالهای آزاد و تخریب سلول
ج) کاهش تولید ATP
د) توقف تنفس سلولی
پاسخ: ب) تجمع رادیکالهای آزاد و تخریب سلول
- کدام یک از عوامل زیر باعث افزایش تشکیل رادیکالهای آزاد و آسیب به سلولهای کبدی میشود؟
الف) مصرف میوهها و سبزیجات
ب) مصرف الکل
ج) ورزش کردن
د) کمبود اکسیژن
پاسخ: ب) مصرف الکل
سوالات تستی از تأثیر مواد سمی و نقصهای ژنی بر تنفس یاختهای
- سیانید چگونه باعث مرگ یاخته میشود؟
الف) توقف تولید ATP در سیتوپلاسم
ب) مهار انتقال الکترون نهایی به اکسیژن
ج) افزایش تولید رادیکالهای آزاد
د) کاهش غلظت گلوکز
پاسخ: ب) مهار انتقال الکترون نهایی به اکسیژن
- گاز مونواکسید کربن چگونه ظرفیت حمل اکسیژن خون را کاهش میدهد؟
الف) با متصل شدن به هموگلوبین و جلوگیری از اتصال اکسیژن
ب) با کاهش تعداد گلبولهای قرمز
ج) با تخریب دیواره ریهها
د) با افزایش تولید رادیکالهای آزاد
پاسخ: الف) با متصل شدن به هموگلوبین و جلوگیری از اتصال اکسیژن
- نقص ژنی در پروتئینهای زنجیره انتقال الکترون باعث چه میشود؟
الف) افزایش تولید ATP
ب) کاهش مبارزه با رادیکالهای آزاد
ج) افزایش تولید NADH
د) توقف قندکافت
پاسخ: ب) کاهش مبارزه با رادیکالهای آزاد
سوالات ترکیبی و مفهومی
- چرا در شرایط کمبود اکسیژن، تخمیر به جای تنفس هوازی انجام میشود؟
الف) زیرا تخمیر انرژی بیشتری تولید میکند
ب) چون زنجیره انتقال الکترون در غیاب اکسیژن کار نمیکند و NAD+ باید احیا شود
ج) به علت افزایش تولید CO2
د) به خاطر تولید بیشتر ATP در تخمیر
پاسخ: ب) چون زنجیره انتقال الکترون در غیاب اکسیژن کار نمیکند و NAD+ باید احیا شود
- در تخمیر لاکتیکی، دلیل تجمع لاکتات در ماهیچهها چیست؟
الف) افزایش اکسیژن
ب) کمبود اکسیژن و عدم ورود پیرووات به میتوکندری
ج) افزایش تنفس هوازی
د) کاهش تولید NADH
پاسخ: ب) کمبود اکسیژن و عدم ورود پیرووات به میتوکندری
- کدامیک از موارد زیر مربوط به اثر مثبت مصرف میوهها و سبزیجات است؟
الف) افزایش تشکیل رادیکالهای آزاد
ب) کمک به خنثی کردن رادیکالهای آزاد توسط پاداکسندهها
ج) توقف تنفس یاختهای
د) مهار تخمیر
پاسخ: ب) کمک به خنثی کردن رادیکالهای آزاد توسط پاداکسندهها
فصل ۶: از انرژی به ماده
گفتار ۱ – فتوسنتز: تبدیل انرژی نور به انرژی شیمیایی
سوالات تستی فصل 6 – از انرژی به ماده (فتوسنتز و ساختار برگ)
سوال 1:
در واکنش کلی فتوسنتز (واکنش 1)، کدام یک از موارد زیر به عنوان مواد اولیه مورد استفاده قرار میگیرد؟
الف) O2 و H2O
ب) CO2 و H2O
ج) C6H12O6 و O2
د) CO2 و O2
پاسخ صحیح: ب) CO2 و H2O
توضیح: فتوسنتز فرایندی است که در آن دیاکسید کربن و آب با استفاده از انرژی نور خورشید به ماده آلی (گلوکز) و اکسیژن تبدیل میشوند.
سوال 2:
کدام یک از ویژگیهای زیر برای انجام فرایند فتوسنتز ضروری است؟
الف) داشتن رنگیزههای فتوسنتزی
ب) نبود غشاهای سلولی
ج) فقدان انرژی نور
د) نداشتن ساختار غشایی
پاسخ صحیح: الف) داشتن رنگیزههای فتوسنتزی
توضیح: رنگیزههای فتوسنتزی مثل کلروفیل توانایی جذب نور را دارند و انرژی نور را به انرژی شیمیایی تبدیل میکنند.
سوال 3:
در برگ گیاهان دو لپه، یاختههای نردهای و اسفنجی در کدام بخشهای میانبرگ قرار دارند؟
الف) نردهای در زیر روپوست زیرین، اسفنجی در بالای روپوست رویی
ب) نردهای در کنار روپوست رویی، اسفنجی در کنار روپوست زیرین
ج) هر دو در کنار روپوست زیرین
د) هر دو در کنار روپوست رویی
پاسخ صحیح: ب) نردهای در کنار روپوست رویی، اسفنجی در کنار روپوست زیرین
توضیح: یاختههای نردهای در نزدیکی روپوست رویی و یاختههای اسفنجی در سمت روپوست زیرین قرار دارند.
سوال 4:
سبزدیسه از کدام بخشها تشکیل شده است؟
الف) غشای بیرونی، غشای درونی، فضای تیلاکوئید و بستره
ب) غشای خارجی، سیتوپلاسم، هسته
ج) غشای سلولی و دیواره سلولی
د) غشای نازک و مرکز واکنش
پاسخ صحیح: الف) غشای بیرونی، غشای درونی، فضای تیلاکوئید و بستره
توضیح: سبزدیسه دارای دو غشا و ساختارهای غشایی تیلاکوئید و بستره است که محل فتوسنتز هستند.
سوال 5:
حداکثر جذب کلروفیل a در فتوسیستم 1 و 2 به ترتیب در چه طول موجهایی است؟
الف) 700 نانومتر و 680 نانومتر
ب) 680 نانومتر و 700 نانومتر
ج) 400 نانومتر و 700 نانومتر
د) 480 نانومتر و 580 نانومتر
پاسخ صحیح: الف) 700 نانومتر و 680 نانومتر
توضیح: فتوسیستم 1 با P700 و فتوسیستم 2 با P680 شناخته میشود که این اعداد نشاندهنده طول موجهای جذب حداکثر کلروفیل a هستند.
سوال 6:
کاروتنوئیدها چه نقش و ویژگیای در فتوسنتز دارند؟
الف) فقط نور قرمز را جذب میکنند
ب) رنگ زرد، نارنجی و قرمز دارند و نور آبی و سبز را جذب میکنند
ج) رنگ سبز دارند و نور بنفش را جذب میکنند
د) هیچ نقشی در جذب نور ندارند
پاسخ صحیح: ب) رنگ زرد، نارنجی و قرمز دارند و نور آبی و سبز را جذب میکنند
توضیح: کاروتنوئیدها به عنوان رنگیزههای مکمل، نور را در طول موجهای آبی و سبز جذب کرده و به کارایی فتوسنتز کمک میکنند.
سوال 7:
در آزمایش با جلبک اسپیروژیر، چرا باکتریها در بعضی قسمتهای لوله تجمع کردند؟
الف) همه طول موجهای نور به یک اندازه در فتوسنتز مؤثر هستند
ب) فقط طول موجهایی که جذب رنگیزهها میشوند، موجب فتوسنتز بیشتر و تولید اکسیژن میشوند
ج) باکتریها به نور حساس نیستند
د) رنگیزهها نور را جذب نمیکنند
پاسخ صحیح: ب) فقط طول موجهایی که جذب رنگیزهها میشوند، موجب فتوسنتز بیشتر و تولید اکسیژن میشوند
توضیح: رنگیزههای فتوسنتزی فقط نور در طول موجهای خاص را جذب میکنند؛ در این طول موجها فتوسنتز فعالتر است و اکسیژن بیشتری تولید میشود که باکتریها جذب آن میشوند.
سوال 8:
چرا در برگ گیاهان دو لپه یاختههای نردهای و اسفنجی تفاوت ساختاری دارند؟
الف) یاختههای نردهای انرژی فتوسنتزی بیشتری تولید میکنند و یاختههای اسفنجی فضای بیشتری برای تبادل گاز دارند
ب) هر دو فقط برای ذخیره آب هستند
ج) یاختههای اسفنجی رنگیزه بیشتری دارند
د) هیچ تفاوتی وجود ندارد
پاسخ صحیح: الف) یاختههای نردهای انرژی فتوسنتزی بیشتری تولید میکنند و یاختههای اسفنجی فضای بیشتری برای تبادل گاز دارند
توضیح: یاختههای نردهای متراکمتر و غنی از کلروفیل برای جذب نور و فتوسنتزند، در حالی که یاختههای اسفنجی با فضای بین سلولی زیاد، تبادل گاز را تسهیل میکنند.
سوالات تستی شکلها و نمودارها
سوال 9:
در شکل 3 طیف جذبی رنگیزههای فتوسنتزی، بیشترین جذب سبزینه a و b در کدام بازههای طول موج است؟
الف) 400-500 نانومتر و 500-700 نانومتر
ب) 600-700 نانومتر و 300-400 نانومتر
ج) 700-800 نانومتر و 400-500 نانومتر
د) 300-400 نانومتر و 600-700 نانومتر
پاسخ صحیح: الف) 400-500 نانومتر و 500-700 نانومتر
توضیح: هر دو کلروفیل a و b بیشترین جذب را در این دو بازه طول موج دارند.
سوال 10:
در شکل 2، ساختار تیلاکوئید سبزدیسه چگونه است؟
الف) ساختار غشایی کیسهای شکل که به هم متصلند
ب) ساختار جامد و غیرغشایی
ج) شامل فقط دنا و رنا است
د) غشایی جدا شده و آزاد
پاسخ صحیح: الف) ساختار غشایی کیسهای شکل که به هم متصلند
توضیح: تیلاکوئیدها ساختارهای غشایی صاف و به هم پیوستهاند که در آنها رنگیزهها و سامانههای فتوسنتزی وجود دارد.
گفتار ۲ – واکنشهای فتوسنتزی
سوالات تستی فصل ۶: از انرژی به ماده (واکنشهای فتوسنتزی)
۱. واکنشهای وابسته به نور در فتوسنتز در کدام قسمت سلول انجام میشود؟
الف) بستره سبزدیسه
ب) فضای بین غشایی
ج) تیلاکوئیدها
د) ماتریکس میتوکندری
پاسخ: ج) تیلاکوئیدها
۲. در واکنشهای وابسته به نور، الکترون برانگیخته شده از فتوسیستم 2 به کجا منتقل میشود؟
الف) NADP+
ب) فتوسیستم 1
ج) آب
د) ATP
پاسخ: ب) فتوسیستم 1
۳. کدام فرآیند الکترونهای از دست رفته در فتوسیستم 2 را جبران میکند؟
الف) انتقال الکترون از فتوسیستم 1
ب) تجزیه نوری آب
ج) تولید ATP
د) تثبیت کربن
پاسخ: ب) تجزیه نوری آب
۴. کدام یک از ترکیبات زیر محصول واکنش تجزیه نوری آب است؟
الف) CO2 و ATP
ب) O2، پروتون و الکترون
ج) NADPH و CO2
د) ATP و NADP+
پاسخ: ب) O2، پروتون و الکترون
۵. پروتونها در فتوسنتز چگونه از فضای درون تیلاکوئید به بستره باز میگردند؟
الف) انتشار مستقیم از غشای تیلاکوئید
ب) از طریق آنزیم ATP ساز
ج) با کمک فتوسیستم 1
د) با کمک NADPH
پاسخ: ب) از طریق آنزیم ATP ساز
۶. در فرآیند تولید ATP نوری، انرژی لازم برای سنتز ATP از کجا تأمین میشود؟
الف) انتقال الکترون در زنجیره انتقال الکترون
ب) تجزیه CO2
ج) تجزیه ATP
د) تثبیت کربن
پاسخ: الف) انتقال الکترون در زنجیره انتقال الکترون
۷. واکنشهای مستقل از نور در فتوسنتز بیشتر در کدام بخش سلول انجام میشوند؟
الف) ماتریکس میتوکندری
ب) بستره سبزدیسه
ج) فضای بین غشایی
د) غشای تیلاکوئید
پاسخ: ب) بستره سبزدیسه
۸. آنزیمی که CO2 را به ریبولوزبیس فسفات (RuBP) متصل میکند و باعث تشکیل مولکول شش کربنی ناپایدار میشود، کدام است؟
الف) ATP ساز
ب) NADP+
ج) روبیسکو (ریبولوزبیس فسفات کربوکسیلاز-اکسیژناز)
د) کلروفیل a
پاسخ: ج) روبیسکو (ریبولوزبیس فسفات کربوکسیلاز-اکسیژناز)
۹. اولین ماده آلی پایدار ساخته شده در چرخه کالوین چیست؟
الف) گلوکز
ب) اسید سه کربنی
ج) ATP
د) NADPH
پاسخ: ب) اسید سه کربنی
۱۰. چرا واکنشهای چرخه کالوین مستقل از نور گفته میشوند؟
الف) چون در تاریکی هم انجام میشوند ولی به انرژی حاصل از واکنشهای وابسته به نور نیاز دارند
ب) چون به نور وابسته هستند
ج) چون در تیلاکوئید انجام میشوند
د) چون فقط CO2 مصرف میکنند
پاسخ: الف) چون در تاریکی هم انجام میشوند ولی به انرژی حاصل از واکنشهای وابسته به نور نیاز دارند
۱۱. نقش NADP+ در واکنشهای وابسته به نور چیست؟
الف) پذیرش دو الکترون و تبدیل به NADPH
ب) تولید ATP
ج) تجزیه آب
د) تثبیت کربن
پاسخ: الف) پذیرش دو الکترون و تبدیل به NADPH
۱۲. چه عواملی بیشترین تأثیر را بر سرعت فتوسنتز دارند؟
الف) نور، CO2، دما و اکسیژن
ب) فقط نور
ج) فقط دما
د) فقط CO2
پاسخ: الف) نور، CO2، دما و اکسیژن
۱۳. افزایش غلظت پروتونها در فضای درون تیلاکوئید باعث چه اتفاقی میشود؟
الف) کاهش سرعت فتوسنتز
ب) ایجاد شیب غلظت برای ساخت ATP
ج) توقف واکنشهای وابسته به نور
د) تجزیه CO2
پاسخ: ب) ایجاد شیب غلظت برای ساخت ATP
۱۴. فتوسیستم 1 و 2 در کدام ساختار سلولی قرار دارند؟
الف) غشای پلاسمایی
ب) غشای تیلاکوئید
ج) غشای میتوکندری
د) دیواره سلولی
پاسخ: ب) غشای تیلاکوئید
۱۵. اصطلاح “تثبیت کربن” به چه فرآیندی اشاره دارد؟
الف) مصرف CO2 برای ساخت ترکیبات آلی
ب) تجزیه آب
ج) تولید ATP
د) تولید NADPH
پاسخ: الف) مصرف CO2 برای ساخت ترکیبات آلی
۱۶. طبق شکل 4، وقتی نور به مولکول رنگیزه میتابد، چه اتفاقی برای الکترون میافتد؟
الف) انرژی میگیرد و به مدار قبلی بازمیگردد
ب) انرژی میگیرد و ممکن است از مدار خود خارج شود (برانگیخته شود)
ج) انرژی از دست میدهد و به مرکز واکنش میرود
د) به پروتون تبدیل میشود
پاسخ: ب) انرژی میگیرد و ممکن است از مدار خود خارج شود (برانگیخته شود)
۱۷. بر اساس شکل 6، پروتونها از تجزیه آب و پمپ شدن توسط زنجیره انتقال الکترون به کجا منتقل میشوند؟
الف) بستره
ب) فضای درون تیلاکوئید
ج) فضای بین غشایی
د) ماتریکس میتوکندری
پاسخ: ب) فضای درون تیلاکوئید
۱۸. در آزمایش اثر نور بر فتوسنتز، چرا باکتریها در بعضی طول موجهای نور تجمع مییابند؟
الف) چون همه طول موجها به یک اندازه جذب نمیشوند
ب) چون همه طول موجها باعث تجزیه آب نمیشوند
ج) چون فتوسنتز فقط در طول موجهای قرمز و آبی انجام میشود
د) همه موارد صحیح است
پاسخ: د) همه موارد صحیح است
گفتار ۳ – فتوسنتز در شرایط دشوار
۱.بسته شدن روزنهها به چه عواملی بستگی دارد؟
الف) افزایش نور و دما
ب) کاهش نور و دما
ج) افزایش میزان CO2
د) کاهش میزان اکسیژن
جواب: الف
۲.وقتی روزنهها بسته میشوند، چه اتفاقی برای تبادل گازها میافتد؟
الف) تبادل اکسیژن و CO2 ادامه دارد
ب) تبادل گازها متوقف میشود
ج) فقط تبادل CO2 متوقف میشود
د) فقط تبادل اکسیژن متوقف میشود
جواب: ب
۳.بسته شدن روزنهها چه تأثیری روی میزان CO2 و اکسیژن در برگ دارد؟
الف) CO2 افزایش و اکسیژن کاهش مییابد
ب) هر دو CO2 و اکسیژن افزایش مییابند
ج) CO2 کاهش و اکسیژن افزایش مییابد
د) هر دو CO2 و اکسیژن کاهش مییابند
جواب: ج
۴.تنفس نوری چیست؟
الف) فرایندی که در آن ATP تولید میشود
ب) فرایندی که در آن CO2 آزاد میشود و ATP تولید نمیشود
ج) تجزیه ماده آلی بدون مصرف اکسیژن
د) فرایند تبدیل اکسیژن به CO2
جواب: ب
۵.گیاهان C4 چگونه از تنفس نوری جلوگیری میکنند؟
الف) با بسته نگه داشتن روزنهها در طول شب
ب) با انجام تثبیت کربن در دو نوع یاخته متفاوت
ج) با تولید رنگیزههای بیشتر
د) با کاهش فعالیت آنزیم روبیسکو
جواب: ب
۶.در گیاهان C4، اولین محصول پایدار تثبیت کربن چیست؟
الف) اسید سه کربنی
ب) اسید چهار کربنی
ج) ریبولوز بیس فسفات
د) گلوکز
جواب: ب
۷.تفاوت اصلی فتوسنتز گیاهان CAM با گیاهان C4 چیست؟
الف) تثبیت کربن در گیاهان CAM در زمانهای مختلف انجام میشود
ب) گیاهان CAM دارای یاختههای سبزدیسهاند
ج) تثبیت کربن در گیاهان CAM فقط در روز انجام میشود
د) گیاهان CAM اکسیژن تولید نمیکنند
جواب: الف
۸.چرا گیاهان CAM روزنههای خود را در شب باز میکنند؟
الف) برای جذب نور بیشتر
ب) برای کاهش هدررفت آب در طول روز
ج) برای افزایش دمای برگ
د) برای کاهش میزان CO2
جواب: ب
۹.سیانوباکتریها چه ویژگی خاصی دارند؟
الف) فتوسنتز میکنند و اکسیژن تولید میکنند
ب) فتوسنتز میکنند ولی اکسیژن تولید نمیکنند
ج) فتوسنتز نمیکنند و اکسیژن تولید نمیکنند
د) فقط در آب شور زندگی میکنند
جواب: الف
۱۰.باکتریهای فتوسنتزکنندۀ غیراکسیژنزا چه منبعی را برای تأمین الکترون استفاده میکنند؟
الف) آب
ب) دیاکسید کربن
ج) هیدروژن سولفید (H2S)
د) اکسیژن
جواب: ج
۱۱.کدام جمله درباره شیمیوسنتز درست است؟
الف) فقط گیاهان میتوانند شیمیوسنتز کنند
ب) شیمیوسنتز نیاز به نور دارد
ج) برخی باکتریها میتوانند بدون نور و با اکسایش مواد معدنی انرژی تولید کنند
د) شیمیوسنتز فرایندی است که فقط در سطح خاک رخ میدهد
جواب: ج
۱۲.واکنش زیر مربوط به کدام گروه است؟
CO2 + 12 H2S + نور → CsH12Os + 12 S + 6 H2O
الف) فتوسنتز گیاهان
ب) فتوسنتز باکتریهای گوگردی
ج) تنفس نوری
د) تثبیت کربن در گیاهان C4
جواب: ب
۱۳.کدام جمله درباره روبیسکو درست است؟
الف) فقط نقش کربوکسیلازی دارد
ب) فقط نقش اکسیژنازی دارد
ج) نقش کربوکسیلازی و اکسیژنازی دارد
د) در گیاهان C4 وجود ندارد
جواب: ج
سوالات مرتبط با شکلها
۱۴.شکل 8 نشان میدهد که چه عاملی باعث بسته شدن روزنهها میشود؟
الف) فقط نور زیاد
ب) فقط دمای زیاد
ج) نور زیاد و دمای زیاد
د) رطوبت زیاد
جواب: ج
۱۵.شکل 9 بیانگر چه شرایطی است؟
الف) روزنهها باز و نسبت CO2 به O2 بالا
ب) روزنهها بسته و نسبت CO2 به O2 کم
ج) روزنهها باز و نسبت CO2 به O2 کم
د) روزنهها بسته و نسبت CO2 به O2 بالا
جواب: ب
۱۶.شکل 10 مقایسه برگ گیاهان C3 و C4 است، ویژگی بارز گیاهان C4 چیست؟
الف) نداشتن سبزدیسه در یاختههای غلاف آوندی
ب) وجود سبزدیسه در یاختههای غلاف آوندی
ج) انجام چرخه کالوین در یاختههای میانبرگ
د) انجام تثبیت کربن فقط در یاختههای میانبرگ
جواب: ب
۱۷.در شکل 11، ویژگی گیاهان CAM چیست؟
الف) باز بودن روزنهها در طول روز
ب) بسته بودن روزنهها در شب
ج) باز بودن روزنهها در شب و بسته بودن آنها در روز
د) انجام تثبیت کربن در یاختههای غلاف آوندی
جواب: ج
فصل ۷: فناوریهای نوین زیستی
گفتار ۱ – زیستفناوری و مهندسی ژنتیک
سوال 1:
پلاستیکهای قابل تجزیه زیستی چه ویژگیای دارند؟
الف) قابل تجزیه توسط باکتریها و موجودات زنده
ب) مقاوم در برابر تجزیه محیطی
ج) ساخته شده از نفت خام
د) باعث آلودگی محیط زیست میشوند
پاسخ: الف
سوال 2:
زیستفناوری به چه معناست؟
الف) استفاده از ماشینآلات برای تولید محصولات
ب) هرگونه فعالیت هوشمندانه در تولید و بهبود محصولات با استفاده از موجودات زنده
ج) روشهای شیمیایی تولید دارو
د) فرآیند تخمیر الکل
پاسخ: ب
سوال 3:
مهندسی ژنتیک چیست؟
الف) انتقال قطعهای از DNA از یک یاخته به یاخته دیگر که باعث ایجاد صفت جدید میشود
ب) تولید پلاستیکهای قابل تجزیه
ج) ساخت و استفاده از ماشینهای زیستی
د) مطالعه آناتومی گیاهان
پاسخ: الف
سوال 4:
جانداری که با روش مهندسی ژنتیک دارای ترکیب جدیدی از مواد ژنتیکی شده است را چه مینامند؟
الف) جاندار سنتی
ب) جاندار تراژنی (تغییر یافته ژنتیکی)
ج) جاندار اصلاح نشده
د) جاندار طبیعی
پاسخ: ب
سوال 5:
در فرایند مهندسی ژنتیک، آنزیم EcoR1 چه کاری انجام میدهد؟
الف) اتصال DNA به ناقل
ب) برش DNA در جایگاه مشخص
ج) کپیبرداری DNA
د) پاکسازی DNA
پاسخ: ب
سوال 6:
برای اتصال قطعه DNA به ناقل در تولید DNA نوترکیب از کدام آنزیم استفاده میشود؟
الف) آنزیم EcoR1
ب) آنزیم لیگاز
ج) آنزیم پروتئاز
د) آنزیم ریبونوکلئاز
پاسخ: ب
سوال 7:
در شکل 3، چرا بهتر است دیسک ناقل فقط یک جایگاه تشخیص آنزیم داشته باشد؟
الف) تا به آسانی برش بخورد و DNA خارجی به آن متصل شود
ب) برای جلوگیری از تخریب ناقل
ج) برای جلوگیری از رشد باکتریها
د) برای افزایش طول DNA
پاسخ: الف
سوال 8:
هدف از قرار دادن باکتریها در محیط کشت حاوی آنتیبیوتیک چیست؟
الف) از بین بردن همه باکتریها
ب) جداسازی باکتریهای حاوی DNA نوترکیب (تراژنی) از باکتریهای فاقد آن
ج) افزایش سرعت رشد باکتریهای فاقد DNA
د) تشخیص نوع باکتریها
پاسخ: ب
سوال 9:
زیستفناوری نوین از چه روشی برای تولید مواد بیشتر و کارآمدتر استفاده میکند؟
الف) تخمیر طبیعی
ب) انتقال ژن از یک ریزجاندار به ریزجاندار دیگر و اصلاح ژنتیکی
ج) استفاده از کودهای شیمیایی
د) کشت گیاهان به روش سنتی
پاسخ: ب
سوال 10:
همسانهسازی DNA چیست؟
الف) جداسازی و تکثیر یک یا چند ژن در خارج از یاخته
ب) اتصال DNA به پروتئینها
ج) تولید مثل گیاهان به روش جنسی
د) تخمیر مواد غذایی
پاسخ: الف
سوالات مربوط به شکلها
سوال 11: (بر اساس شکل 1)
مراحل تولید گیاه تراژنی به چه ترتیبی انجام میشود؟
الف) استخراج ژن → انتقال به گیاه → بررسی ایمنی → تکثیر گیاه
ب) انتقال ژن → استخراج ژن → تکثیر گیاه → بررسی ایمنی
ج) تکثیر گیاه → استخراج ژن → بررسی ایمنی → انتقال ژن
د) استخراج ژن → بررسی ایمنی → انتقال ژن → تکثیر گیاه
پاسخ: الف
سوال 12: (بر اساس شکل 2)
آنزیم EcoR1 جایگاه تشخیص خود را چگونه میشناسد؟
الف) توالی نوکلئوتیدی خاص که از دو طرف مشابه خوانده میشود
ب) توالی تصادفی DNA
ج) انتهای DNA
د) توالی پروتئینی
پاسخ: الف
سوال 13: (بر اساس شکل 4)
تفاوت DNA قبل و بعد از تأثیر آنزیم لیگاز چیست؟
الف) DNA به قطعات کوچکتر تقسیم میشود
ب) انتهای DNA به هم متصل شده و DNA کامل تشکیل میشود
ج) DNA به RNA تبدیل میشود
د) DNA از بین میرود
پاسخ: ب
سوال 14: (بر اساس شکل 5)
برای وارد کردن DNA نوترکیب به باکتری از چه روشی استفاده میشود؟
الف) شوک الکتریکی یا شوک حرارتی همراه با مواد شیمیایی
ب) تابش اشعه
ج) تزریق مستقیم DNA
د) استفاده از مواد سمی
پاسخ: الف
سوال 15:
کدامیک از موارد زیر کاربرد زیستفناوری در زندگی روزمره نیست؟
الف) تولید پلاستیکهای قابل تجزیه
ب) ساخت واکسنهای نوین
ج) استخراج نفت از زمین
د) تولید آنزیمهای صنعتی
پاسخ: ج
سوال 16:
چرا مهندسی ژنتیک برای تولید فراوردههای دارویی اهمیت دارد؟
الف) چون امکان تولید پروتئینهای انسانی به صورت انبوه و خالص را فراهم میکند
ب) چون محصولات ارزانتر تولید میکند
ج) چون همه بیماریها را درمان میکند
د) چون نیازی به باکتری ندارد
پاسخ: الف
گفتار ۲ – فناوری مهندسی پروتئین و بافت
سؤال 1: مهندسی پروتئین چیست؟
الف) تولید پروتئینهای کاملاً جدید
ب) ایجاد تغییرات دلخواه در توالی آمینواسیدهای پروتئین به منظور بهبود عملکرد آن
ج) مطالعه ساختار پروتئینها
د) تخریب پروتئینها در دمای بالا
جواب: ب
توضیح: مهندسی پروتئین به تغییر در توالی آمینواسیدهای یک پروتئین برای بهبود ویژگیها و عملکرد آن گفته میشود.
سؤال 2: کدام یک از موارد زیر نمونهای از تغییر جزئی در مهندسی پروتئین است؟
الف) حذف بخش بزرگی از ژن پروتئین
ب) ترکیب ژنهای دو پروتئین مختلف
ج) تغییر رمز یک یا چند آمینواسید
د) تولید پروتئین در دمای بالا
جواب: ج
توضیح: تغییر جزئی به تغییر رمز یک یا چند آمینواسید در توالی گفته میشود.
سؤال 3: افزایش پایداری پروتئینها در برابر گرما چه فایدهای دارد؟
الف) کاهش سرعت واکنش
ب) نیاز بیشتر به خنک کردن محیط واکنش
ج) افزایش سرعت واکنش و کاهش آلودگی میکروبی
د) تغییر شکل فضایی پروتئینها
جواب: ج
توضیح: در دمای بالاتر سرعت واکنش افزایش و آلودگی میکروبی کاهش مییابد که برای صنایع مفید است.
سؤال 4: آمیلازهای مقاوم به گرما چه کاربردی دارند؟
الف) تنها در آزمایشگاهها
ب) در صنایع غذایی، نساجی و شویندهها
ج) فقط برای تولید دارو
د) هیچ کاربردی ندارند
جواب: ب
توضیح: آمیلازها به عنوان آنزیمهای تجزیهکننده نشاسته در صنایع مختلف کاربرد دارند و مقاومت به گرما آنها را کارآمدتر میکند.
بخش 2: مهندسی بافت و یاختههای بنیادی
سؤال 5: مهندسی بافت چه کاربردی دارد؟
الف) درمان بیماریهای ژنتیکی
ب) تولید و پیوند اعضا مانند پوست و غضروف
ج) ساخت واکسنها
د) افزایش سرعت واکنش آنزیمی
جواب: ب
توضیح: مهندسی بافت برای تولید و پیوند اعضا مثل پوست و غضروف کاربرد دارد.
سؤال 6: کدام نوع یاخته بنیادی قادر است همه انواع بافتهای بدن جنین را تشکیل دهد؟
الف) یاخته بنیادی بالغ
ب) یاخته بنیادی جنینی
ج) یاخته تمایز یافته
د) یاخته بنیادی کبد
جواب: ب
توضیح: یاختههای بنیادی جنینی میتوانند همه انواع بافتهای جنین را تشکیل دهند.
سؤال 7: کدام عبارت درست است؟
الف) یاختههای بنیادی بالغ فقط در جنین یافت میشوند
ب) یاختههای بنیادی بالغ نمیتوانند تکثیر شوند
ج) یاختههای بنیادی بالغ در بافتهای مختلف بدن بالغ وجود دارند و میتوانند تکثیر و تمایز کنند
د) یاختههای بنیادی بالغ به تنهایی جنین کامل را تشکیل میدهند
جواب: ج
توضیح: این یاختهها در بافتهای بدن بالغ وجود دارند و توانایی تکثیر و تمایز دارند، اما نمیتوانند جنین کامل بسازند.
بخش 3: بیوانفورماتیک
سؤال 8: بیوانفورماتیک چه نقشی در مهندسی پروتئین دارد؟
الف) ساخت پروتئین از مواد شیمیایی
ب) مدلسازی و تحلیل دادههای زیستی برای درک و پیشبینی ساختار و عملکرد پروتئینها
ج) تولید واکسنها
د) افزایش سرعت واکنشهای آنزیمی
جواب: ب
توضیح: بیوانفورماتیک با تحلیل دادههای زیستی به پیشبینی ساختار و عملکرد پروتئینها کمک میکند.
سؤال 9: یکی از مزایای استفاده از بیوانفورماتیک در ساخت واکسن کرونا چیست؟
الف) طولانی شدن زمان ساخت واکسن
ب) کاهش هزینه و زمان ساخت واکسن با انتخاب فرضیههای قابل آزمون
ج) افزایش تعداد آزمایشهای لازم
د) حذف استفاده از دادهها
جواب: ب
توضیح: بیوانفورماتیک مسیر تحلیل دادهها را کوتاه کرده و هزینه و زمان ساخت واکسن را کاهش میدهد.
سؤال تمرینی ترکیبی
سؤال 10: کدام یک از موارد زیر به درستی ارتباط بین مهندسی پروتئین، مهندسی بافت و بیوانفورماتیک را نشان میدهد؟
الف) مهندسی پروتئین و بافت بدون نیاز به بیوانفورماتیک قابل انجام است.
ب) بیوانفورماتیک تنها در مهندسی پروتئین کاربرد دارد.
ج) بیوانفورماتیک ابزار مهمی برای تحلیل دادههای زیستی در مهندسی پروتئین و بافت است.
د) مهندسی بافت فقط به ساخت پروتئینهای مقاوم به گرما میپردازد.
جواب: ج
توضیح: بیوانفورماتیک به عنوان یک ابزار تحلیلی، در مهندسی پروتئین و مهندسی بافت نقش کلیدی دارد.
گفتار ۳ – کاربردهای زیستفناوری
سوال 1:
در متن گفته شده که برخی باکتریهای خاکزی پروتئینی تولید میکنند که حشرات مضر را میکشد. این پروتئین در بدن حشره فعال میشود. علت اینکه این سم باکتری را نمیکشد چیست؟
الف) باکتریها مقاوم به سم هستند
ب)سم در بدن حشره فعال میشود و در باکتری غیرفعال است
ج)باکتریها آنزیمهایی برای خنثی کردن سم دارند
د)سم فقط روی گیاهان اثر میگذارد
جواب: ب) سم در بدن حشره فعال میشود و در باکتری غیرفعال است.
سوال 2:
کدام یک از موارد زیر از مزایای استفاده از گیاهان مقاوم به آفت است؟
الف)افزایش مصرف سموم شیمیایی
ب)کاهش تنوع ژنی گیاهان
ج)کاهش نیاز به سمپاشی و حفظ محیط زیست
د)افزایش نفوذ آفتها به درون غوزهها
جواب: ج) کاهش نیاز به سمپاشی و حفظ محیط زیست.
سوال 3:
در روش تولید گیاهان مقاوم به آفت، کدام مرحله درست است؟
الف)انتقال باکتری زنده به گیاه
ب)استخراج و انتقال ژن سم به گیاه با مهندسی ژنتیک
ج)سمپاشی مکرر روی گیاهان
د)استفاده از آفتکشهای شیمیایی
جواب: ب) استخراج و انتقال ژن سم به گیاه با مهندسی ژنتیک.
بخش 2: زیست فناوری در پزشکی
سوال 4:
در تولید انسولین انسانی با مهندسی ژنتیک، چرا تبدیل پیشهورمون به هورمون فعال مرحله مهمی است؟
الف)چون این تبدیل در باکتری انجام نمیشود
ب)چون انسولین غیرفعال برای بدن مضر است
ج)چون انسولین باید دو زنجیره A و B داشته باشد
د)همه موارد درست است
جواب: د) همه موارد درست است.
سوال 5:
روش تولید واکسنهای نوترکیب با روشهای قدیمی چه تفاوتی دارد؟
الف)واکسنهای نوترکیب باعث بیماری نمیشوند
ب)واکسنهای قدیمی فقط از ویروس زنده استفاده میکنند
ج)واکسنهای نوترکیب واکنش ایمنی ایجاد نمیکنند
د)واکسنهای قدیمی از باکتریهای غیر بیماریزا ساخته میشوند
جواب: الف) واکسنهای نوترکیب باعث بیماری نمیشوند.
سوال 6:
ژن درمانی چیست؟
الف)حذف ژنهای معیوب از بدن بیمار
ب)وارد کردن نسخه سالم یک ژن به یاختههای بیمار
ج)تزریق آنزیم به بدن بیمار
د)استفاده از داروهای شیمیایی برای اصلاح ژنها
جواب: ب) وارد کردن نسخه سالم یک ژن به یاختههای بیمار.
بخش 3: تولید جانوران تراژن
سوال 7:
یکی از کاربردهای جانوران تراژن چیست؟
الف)افزایش جمعیت جانوران
ب)مطالعه عملکرد ژنهای خاص و تولید پروتئینهای انسانی
ج)تولید محصولات کشاورزی بیشتر
د)ساخت واکسنهای سنتی
جواب: ب) مطالعه عملکرد ژنهای خاص و تولید پروتئینهای انسانی.
سوال 8:
در تصویر موش تراژن، دلیل درخشش سبز بدن آن چیست؟
الف)جهش ژنی طبیعی
ب)وجود پروتئین GFP که در برابر نور فرابنفش میدرخشد
ج)آلودگی محیطی
د)واکنش شیمیایی با سموم
جواب: ب) وجود پروتئین GFP که در برابر نور فرابنفش میدرخشد.
بخش 4: زیست فناوری و اقتصاد
سوال 9:
فتوبیوراکتور چیست و چه کاربردی دارد؟
الف)دستگاهی برای کشت باکتریهای مقاوم به آفت
ب)محیط کشت وسیع برای جلبکهای فتوسنتزکننده که مواد مختلف تولید میکنند
ج)دستگاهی برای تولید کود شیمیایی
د)نوعی ماشین کشاورزی
جواب: ب) محیط کشت وسیع برای جلبکهای فتوسنتزکننده که مواد مختلف تولید میکنند.
بخش 5: زیست فناوری و اخلاق
سوال 10:
قانون ایمنی زیستی چه نقشی دارد؟
الف)افزایش تولید محصولات کشاورزی
ب)تضمین بهرهبرداری مناسب و پیشگیری از خطرات زیستفناوری
ج)کاهش هزینه تولید واکسن
د)افزایش میزان سموم شیمیایی مصرفی
جواب: ب) تضمین بهرهبرداری مناسب و پیشگیری از خطرات زیستفناوری.
چند سوال ترکیبی و خودارزیابی
سوال 11:
در تولید گیاهان مقاوم به آفت، استفاده از مهندسی ژنتیک چه مزیتی نسبت به سمپاشی مکرر دارد؟
جواب: کاهش مصرف سموم شیمیایی، حفاظت از محیط زیست، کاهش آلودگی خاک و آب، جلوگیری از ورود آفت به بخشهای حساس گیاه.
سوال 12:
چرا تشخیص زودهنگام بیماریهایی مانند ایدز اهمیت دارد؟
جواب: باعث میشود درمان و پیشگیری به موقع انجام شود و از انتقال ویروس به دیگران جلوگیری شود.
فصل ۸: رفتارهای جانوران
گفتار ۱ – اساس رفتار
۱.رفتار چیست؟
الف) مجموعه واکنشهای جانور در پاسخ به محرکها
ب) تنها واکنشهای ارادی جانور
ج) رفتارهایی که فقط در زمان زادآوری انجام میشوند
د) واکنشهای جانور که توسط محیط شکل نمیگیرند
جواب: الف
۲.کدام مورد نمونهای از رفتار غریزی است؟
الف) یادگیری نحوه نوک زدن جوجه کاکایی به منقار والد
ب) خواب زمستانی خرس قطبی
ج) حل مسئله شامپانزهها
د) نقشپذیری جوجه غازها از مادرشان
جواب: ب
۳.جوجه کاکایی پس از بیرون آمدن از تخم چگونه درخواست غذا میکند؟
الف) با نوک زدن دقیق به منقار والد
ب) با نوک زدن به منقار والد که به مرور دقیقتر میشود
ج) با نوک زدن به لانه
د) با صدا کردن والدین
جواب: ب
۴.آزمایشهای پژوهشگران روی موش ماده نشان داد که:
الف) رفتار مراقبت مادری کاملا اکتسابی است
ب) رفتار مراقبت مادری اساس ژنی دارد
ج) رفتار مراقبت مادری توسط محیط کنترل میشود
د) موشها هیچ مراقبتی از فرزندان ندارند
جواب: ب
۵.خوگیری چیست؟
الف) کاهش پاسخ به محرکهای تکراری که سود یا زیانی ندارند
ب) یادگیری ارتباط بین محرک شرطی و طبیعی
ج) یادگیری با آزمون و خطا
د) رفتاری که از طریق ژنها منتقل میشود
جواب: الف
۶.شرطی شدن کلاسیک توسط کدام دانشمند آزمایش شد؟
الف) اسکینر
ب) داروین
ج) پاولوف
د) واتسون
جواب: ج
۷.در آزمایش پاولوف، صدای زنگ ابتدا محرک ________ بود که پس از تکرار با غذا همراه شد.
الف) شرطی
ب) طبیعی
ج) بیاثر
د) بازتابی
جواب: ج
۸.شرطی شدن فعال چیست؟
الف) یادگیری با تکرار بدون ارتباط با پاداش
ب) یادگیری با آزمون و خطا که بین رفتار و پاداش یا تنبیه ارتباط برقرار میکند
ج) واکنش غریزی بدون تجربه
د) تغییر رفتار به دلیل ژنها
جواب: ب
۹.حل مسئله در جانوران یعنی:
الف) انجام رفتارهای غریزی
ب) ارتباط بین تجربههای گذشته و موقعیت جدید برای حل مسئله
ج) پاسخ به محرکهای تکراری
د) نقشپذیری از والدین
جواب: ب
۱۰.نقشپذیری چیست؟
الف) یادگیری در دوره حساس زندگی جانور که باعث پیوند جوجه با مادر میشود
ب) یادگیری ارتباط بین محرک شرطی و طبیعی
ج) رفتار غریزی بدون نیاز به تجربه
د) پاسخ به محرکهای تکراری که زیان ندارند
جواب: الف
۱۱.چرا یادگیری برای جانوران ضروری است؟
الف) چون رفتارهای غریزی کامل نیستند و محیط همیشه در حال تغییر است
ب) چون ژنها قادر به کنترل کامل رفتار نیستند
ج) چون همه رفتارها اکتسابی هستند
د) چون فقط یادگیری باعث تولید مثل میشود
جواب: الف
۱۲.برهمکنش ژنها و محیط چگونه در رفتارهای جانوران تاثیر میگذارد؟
الف) رفتارها کاملا توسط ژنها تعیین میشوند
ب) محیط به تنهایی رفتار را شکل میدهد
ج) رفتارها محصول همکاری ژنها و محیط هستند
د) هیچ تاثیری ندارند
جواب: ج
۱۳.کدام نمونه زیر رفتار غریزی نیست؟
الف) لانهسازی قمریهای خانگی
ب) نوک زدن جوجه کاکایی به منقار والد
ج) حل مسئله شامپانزه برای رسیدن به موز
د) خواب زمستانی خرس قطبی
جواب: ج
۱۴.تصویر شکل 2 ب مربوط به چه موضوعی است؟
الف) موش ماده با ژن طبیعی که مراقبت میکند
ب) موش ماده با ژن جهشیافته که مراقبت نمیکند
ج) جوجه کاکایی در حال نوک زدن به والد
د) شامپانزه در حال حل مسئله
جواب: ب
۱۵.در شکل 3، جوجه کاکایی پس از چند روز نوک زدنش چگونه میشود؟
الف) دقیقتر و بهتر برای دریافت غذا
ب) کمتر و نامنظم
ج) بدون تغییر
د) متوقف میشود
جواب: الف
۱۶.در یادگیری شرطی شدن کلاسیک، محرک شرطی چیست؟
الف) محرکی که به تنهایی باعث پاسخ میشود
ب) محرکی که ابتدا بیاثر بوده و با محرک طبیعی همراه شده است
ج) محرکی که غریزی است
د) محرکی که باعث حذف رفتار میشود
جواب: ب
۱۷.در آزمایش شرطی شدن فعال اسکینر، موش چگونه یاد میگیرد؟
الف) با مشاهده والدین
ب) با آزمون و خطا فشار دادن اهرم برای دریافت غذا
ج) با نوک زدن به والد
د) با خوگیری
جواب: ب
۱۸.نمونهای از نقشپذیری در جانوران کدام است؟
الف) جوجه غازها دنبال کردن اولین جسم متحرک (معمولاً مادر) پس از خروج از تخم
ب) جوجه کاکایی نوک زدن به منقار والد
ج) موش ماده مراقبت از فرزندان
د) کلاغ بالا کشیدن نخ برای رسیدن به گوشت
جواب: الف
۱۹.کدام یک از رفتارهای زیر بر اساس آزمایشها و شواهد، پایه ژنی دارد؟
الف) نقشپذیری
ب) مراقبت مادری موش ماده
ج) شرطی شدن فعال
د) حل مسئله شامپانزه
جواب: ب
۲۰.جانوری که رفتار خود را بر اساس تجربه و یادگیری تغییر میدهد، توانایی چه چیزی را دارد؟
الف) سازگاری با محیط متغیر
ب) واکنش تنها بر اساس غریزه
ج) حذف تمامی رفتارهای ژنتیکی
د) رفتار ثابت و بدون تغییر
جواب: الف
گفتار ۲ – انتخاب طبیعی و رفتار
۱.پژوهشگران برای پاسخ به پرسش «چرا جانور رفتاری را انجام میدهد؟» بیشتر بر چه موضوعی تمرکز میکنند؟
الف) بررسی فرایندهای ژنی و رشد بدن جانور
ب) تأثیر انتخاب طبیعی و سازگارکنندگی رفتار
ج) ساختار آناتومی جانور
د) نحوه حرکت جانور
جواب صحیح: ب
۲.چرا کاکاییها پوستههای تخم شکسته را از لانه خارج میکنند؟
الف) برای تمیز کردن لانه
ب) به دلیل علاقه به پاکیزگی
ج) برای کاهش احتمال دیده شدن جوجهها توسط شکارچیان
د) به خاطر عادت رفتاری
جواب صحیح: ج
۳.پژوهشگر در آزمایش خود تخم مرغهای رنگآمیزی شده را کنار پوستههای تخم کاکایی قرار داد و مشاهده کرد که کلاغها بیشتر تخم مرغهای کنار پوستهها را پیدا کردند. نتیجه پژوهشگر چه بود؟
الف) کلاغها به رنگ سفید علاقه دارند
ب) پوستههای تخم شکسته راهنمای کلاغها برای پیدا کردن تخمها هستند
ج) کاکاییها به دنبال کلاغها هستند
د) رنگ تخم مرغها مهم نیست
جواب صحیح: ب
بخش 2: زادآوری و انتخاب جفت
۴.در جانوران، چرا معمولاً مادهها بیشتر از نرها جفت انتخاب میکنند؟
الف) چون مادهها زیباترند
ب) زیرا مادهها زمان و انرژی بیشتری برای تولیدمثل و پرورش زادهها صرف میکنند
ج) نرها نمیتوانند جفت انتخاب کنند
د) به دلیل محدودیت در تعداد مادهها
جواب صحیح: ب
۵.چه ویژگیای باعث میشود طاووس ماده نر را برای جفتگیری انتخاب کند؟
الف) اندازه بزرگتر
ب) پرهای رنگی و درخشان و لکههای چشممانند بیشتر روی دم نر
ج) صدای بلند
د) توانایی پرواز
جواب صحیح: ب
۶.چرا دم بلند و زینتی طاووس نر ممکن است آسیبپذیری او را در مقابل شکارچیان افزایش دهد؟
الف) چون حرکت را دشوار میکند
ب) باعث جلب توجه شکارچیان میشود
ج) وزن اضافی دارد
د) همه موارد فوق
جواب صحیح: د
۷.در جیرجیرکها، کدام جنس جفت را انتخاب میکند و چرا؟
الف) ماده، زیرا انرژی بیشتری صرف تولیدمثل میکند
ب) نر، زیرا هزینۀ بیشتری (مثل کیسه اسپرم با مواد مغذی) میپردازد
ج) ماده، زیرا بزرگتر است
د) نر، زیرا کوچکتر است
جواب صحیح: ب
بخش 3: غذایابی
۸.غذایابی بهینه به چه معناست؟
الف) انتخاب غذاهایی با بیشترین اندازه
ب) بیشترین انرژی خالص در مقابل کمترین هزینه و خطر برای جانور
ج) صرف کمترین زمان برای یافتن غذا
د) انتخاب غذایی که بیشترین مقدار پروتئین را دارد
جواب صحیح: ب
۹.چرا طوطیها خاک رس میخورند؟
الف) به خاطر تامین انرژی
ب) برای خنثی کردن مواد سمی حاصل از غذاهای گیاهی
ج) به عنوان منبع مواد معدنی
د) فقط به دلیل عادت
جواب صحیح: ب
بخش 4: قلمروخواهی و مهاجرت
۱۰.رفتار قلمروخواهی چه سودی برای جانوران دارد؟
الف) جلوگیری از ازدحام جانوران
ب) استفاده اختصاصی از منابع قلمرو و افزایش احتمال جفتیابی و امنیت
ج) جلب توجه شکارچیان
د) کاهش انرژی مصرفی
جواب صحیح: ب
۱۱.چگونه پرندگان مهاجر در مسیر خود جهتیابی میکنند؟
الف) فقط با استفاده از دیدن زمین
ب) استفاده از موقعیت خورشید در روز و ستارهها در شب
ج) فقط از آهنرباهای طبیعی بدنشان
د) فقط از حس بویایی
جواب صحیح: ب
۱۲.پژوهشگران چگونه نقش میدان مغناطیسی زمین را در جهتیابی کبوتر خانگی اثبات کردند؟
الف) با قرار دادن آهنربای کوچک روی سر کبوتر در روز آفتابی
ب) با قرار دادن آهنربای کوچک روی سر کبوتر در روز ابری که باعث شد پرنده نتواند مسیر درست را پیدا کند
ج) با آموزش کبوترها در آزمایشگاه
د) با استفاده از نورهای فلورسنت
جواب صحیح: ب
بخش 5: خواب زمستانی و رکود تابستانی
۱۳.رکود تابستانی چیست؟
الف) خواب عمیق زمستانی
ب) کاهش فعالیت و سوختوساز بدن در پاسخ به گرمای شدید یا کمبود غذا
ج) فعالیت زیاد در فصل تابستان
د) نوعی مهاجرت
جواب صحیح: ب
۱۴.چرا رفتار رکود تابستانی را ژنی میدانند؟
الف) چون در همه جانوران دیده میشود
ب) زیرا حتی در شرایط مناسب مثل آزمایشگاه که غذا و آب کافی هست، جانور آن را انجام میدهد
ج) فقط در گونههای خاص اتفاق میافتد
د) به خاطر تأثیر محیط
جواب صحیح: ب
گفتار ۳ – ارتباط و زندگی گروهی
۱.کدام یک از راههای زیر جزو روشهای ارتباط بین جانوران است؟
الف) تولید صدا
ب) علامتهای دیداری
ج) بو و لمس کردن
د) همه موارد فوق
جواب: د) همه موارد فوق
۲.زنبور کارگر چگونه اطلاعات محل منبع غذایی را به زنبورهای دیگر منتقل میکند؟
الف) با فرومون
ب) با حرکات ویژه و صدای وز وز
ج) با لمس منقار
د) با ارسال نور
جواب: ب) با حرکات ویژه و صدای وز و
۳.هرچه حرکات زنبور یابنده طولانیتر باشد، چه مفهومی دارد؟
الف) منبع غذایی نزدیکتر است
ب) منبع غذایی دورتر است
ج) منبع غذایی بزرگتر است
د) منبع غذایی خطرناکتر است
جواب: ب) منبع غذایی دورتر است
۴.مزیت اصلی ارتباط زنبورهای کارگر پیش از جستجوی منبع غذایی چیست؟
الف) صرف انرژی بیشتر
ب) صرف انرژی کمتر و پیدا کردن سریعتر غذا
ج) رقابت بین زنبورها
د) کاهش تولید مثل
جواب: ب) صرف انرژی کمتر و پیدا کردن سریعتر غذا
۵.چرا جانوران زندگی گروهی احتمال شکار شدن کمتری دارند؟
الف) شکارچیها گروهها را نمیبینند
ب) نگهبانهای گروه محیط را زیر نظر میگیرند
ج) غذا کمتر پیدا میشود
د) همه جانوران تندتر میدوند
جواب: ب) نگهبانهای گروه محیط را زیر نظر میگیرند
۶.در اجتماع مورچههای برگبر، چه تفاوتی بین کارگرها وجود دارد؟
الف) همه یک اندازهاند
ب) برخی برگها را برش میدهند و برخی دفاع میکنند
ج) همه دفاع میکنند
د) هیچ یک از موارد فوق
جواب: ب) برخی برگها را برش میدهند و برخی دفاع میکنند
۷.رفتار دگرخواهی چیست؟
الف) رفتاری که به نفع خود فرد است
ب) رفتاری که جانور بقا و موفقیت تولیدمثلی جانور دیگر را افزایش میدهد به هزینه خودش
ج) رفتاری که شکار را تسهیل میکند
د) رفتاری که ارتباط بین جانوران را قطع میکند
جواب: ب) رفتاری که جانور بقا و موفقیت تولیدمثلی جانور دیگر را افزایش میدهد به هزینه خودش
۸.چرا جانوران رفتار دگرخواهی را نسبت به خویشاوندانشان انجام میدهند؟
الف) چون ژنهای مشترک دارند
ب) چون دوست دارند تنها باشند
ج) چون به غذا نیاز دارند
د) چون نمیتوانند تنها زندگی کنند
جواب: الف) چون ژنهای مشترک دارند
۹.در خفاشهای خونآشام، چگونه رفتار دگرخواهی انجام میشود؟
الف) با نگهبانی از لانه
ب) با اشتراک خون خورده شده بین اعضا
ج) با شکار گروهی
د) با ساخت کندو
جواب: ب) با اشتراک خون خورده شده بین اعضا
۱۰.یاریگرها در پرندگان چه سودی برای خود دارند؟
الف) هیچ سودی ندارند
ب) تجربه کسب میکنند و ممکن است قلمرو را تصاحب کنند
ج) از شکارچیان فرار میکنند
د) تعداد زادآوری را کاهش میدهند
جواب: ب) تجربه کسب میکنند و ممکن است قلمرو را تصاحب کنند
سوالات جای خالی
۱۱.جانوران برای برقراری ارتباط از راههای مختلفی مانند تولید صدا، __________، بو و لمس کردن استفاده میکنند.
جواب: علامتهای دیداری
۱۲.زنبور یابنده با انجام حرکات ویژه، فاصله و ___________ منبع غذایی را به زنبورهای دیگر نشان میدهد.
جواب: جهت
۱۳.رفتار دگرخواهی به رفتاری گفته میشود که جانور با هزینه خودش، بقای جانور ___________ را افزایش میدهد.
جواب: دیگر
۱۴.جانوران زندگی گروهی از نظر دسترسی به منابع غذایی و احتمال شکار شدن چه مزیتی دارند؟
جواب: دسترسی بیشتر به غذا و احتمال کمتر شکار شدن